48. Sprawy sporne

Bank jest stroną postępowania wszczętego przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) postanowieniem z 23 kwietnia 2001 roku na wniosek Polskiej Organizacji Handlu i Dystrybucji – Związek Pracodawców przeciwko operatorom systemu płatniczego Visa, Europay oraz bankom – emitentom kart Visa oraz Europay/Eurocard/Mastercard.

Postępowanie dotyczy praktyk ograniczających konkurencję na rynku płatności za pomocą kart płatniczych w Polsce, mających polegać na wspólnym ustalaniu opłaty „interchange” za transakcje dokonane kartami systemu Visa oraz Europay/Eurocard/Mastercard, a także ograniczaniu dostępu do rynku podmiotom zewnętrznym. 29 grudnia 2006 roku UOKiK uznał praktyki polegające na wspólnym ustalaniu opłaty „interchange” za ograniczające konkurencję oraz nakazał ich zaniechania, jednocześnie nakładając m.in. na Bank karę pieniężną w kwocie 16,6 miliona PLN. Bank odwołał się od wyżej wymienionej decyzji Prezesa UOKiK do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (SOKiK). Wyrokiem z 21 listopada 2013 roku SOKiK zmniejszył karę wymierzoną Bankowi do kwoty 10,4 miliona PLN.  Strony postępowania wniosły apelacje. Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 6 października 2015 roku przywrócił pierwotną wysokość nałożonych kar pieniężnych określonych w decyzji UOKiK, tj. karę w kwocie 16,6 miliona PLN (kara nałożona na PKO Bank Polski SA) i karę w kwocie 4,8 miliona PLN (kara nałożona na Nordea Bank Polska SA). Kary zostały zapłacone przez Bank w październiku 2015 roku. Na skutek wniesionej przez Banki skargi kasacyjnej Sąd Najwyższy wyrokiem z 25 października 2017 roku uchylił zaskarżony wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia. Kary zapłacone przez Bank zostały zwrócone Bankowi 21 marca 2018 roku. Sprawa toczy się obecnie przed Sądem Apelacyjnym w Warszawie, który po przeprowadzeniu dwóch rozpraw odroczył rozprawę bez terminu. Na 31 grudnia 2018 roku Bank utworzył rezerwę na to postępowanie w wysokości 21 milionów PLN.

Decyzją z 31 grudnia 2013 roku Prezes UOKiK uznał działania Banku za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów i nałożył na Bank karę pieniężną w wysokości 29 milionów PLN. Bank odwołał się od tej decyzji do SOKiK. Wyrokiem z 9 lipca 2015 roku SOKiK uchylił w całości decyzję Prezesa UOKiK. 21 sierpnia 2015 roku Prezes UOKiK wniósł apelację od tego wyroku. 31 maja 2017 roku Sąd Apelacyjny w Warszawie podtrzymał korzystne dla Banku rozstrzygnięcie Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (SOKiK) w przedmiocie uchylenia decyzji w zakresie, w której UOKiK uznał, że Bank naruszył zbiorowe interesy konsumentów stosując tzw. klauzule zmiennego oprocentowania i w konsekwencji o uchyleniu kary w wysokości 17 milionów PLN.  Natomiast odnośnie drugiej zarzucanej Bankowi praktyki dotyczącej stosowania formularza informacyjnego Sąd Apelacyjny uznał apelację za częściowo zasadną, przy czym jednocześnie obniżył karę nałożoną na Bank przez UOKiK z 12 milionów PLN do 6 milionów PLN. Karę zapłacono w dniu 17 lipca 2017 roku.  23 października 2017 roku Bank wniósł skargę kasacyjną od wyroku Sądu Apelacyjnego. Skargę kasacyjną wniósł także Prezes UOKiK. Bank oczekuje na decyzje Sądu Najwyższego w sprawie przyjęcia skarg kasacyjnych do rozpoznania. Na 31 grudnia 2018 roku Bank nie utworzył rezerwy.

Przed Prezesem UOKiK prowadzone są dwa postępowania wszczęte z urzędu przez Prezesa UOKIK:

1. postępowanie wszczęte z urzędu 28 czerwca 2017 roku o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone. Zarzucane Bankowi naruszenie polega na stosowaniu we wzorcach umów kredytów i pożyczek hipotecznych waloryzowanych/indeksowanych/denominowanych do walut obcych i załącznikach do nich, postanowień umownych dotyczących sposobu ustalania kursów kupna i sprzedaży walut obcych, które zdaniem Prezesa UOKiK mogą zostać uznane za niedozwolone w świetle art. art. 385 § 1 Kodeksu cywilnego. 31 lipca 2018 roku Bank złożył wniosek o wydanie decyzji zobowiązującej. Termin zakończenia postępowania został wyznaczony na 31 grudnia 2018 roku. Do 31 grudnia 2018 roku do Banku nie zostało doręczone zawiadomienie Prezesa UOKiK o przedłużeniu terminu zakończenia postępowania. Na 31 grudnia 2018 roku Bank nie utworzył rezerwy na to postępowanie,
2. postępowanie wszczęte z urzędu 26 lipca 2017 roku w sprawie stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Zarzucane Bankowi naruszenie polega na pobieraniu od konsumentów wyższych rat kredytów oraz pożyczek denominowanych do walut obcych niż wynikających z pouczeń o ryzyku kursowym przedstawianych konsumentom przed zawarciem umów oraz przerzucenia na konsumenta możliwego ryzyka walutowego. Bank ustosunkował się do zarzutów w piśmie z 23 września 2017 roku. Termin zakończenia postępowania został przedłużony do 31 sierpnia 2018 roku. Do 31 grudnia 2018 roku do Banku nie zostało doręczone zawiadomienie Prezesa UOKiK o przedłużeniu terminu zakończenia postępowania. Na 31 grudnia 2018 roku Bank nie utworzył rezerwy na to postępowanie.

Pozostałe spółki Grupy Kapitałowej Banku nie prowadzą istotnych postępowań w sprawie stosowania praktyk naruszających konkurencję. Postępowanie UOKiK dotyczące opłat za wcześniejszą rezygnację w polisach z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, prowadzone wobec spółki PKO Życie Towarzystwo Ubezpieczeń SA, opisywane w poprzednich sprawozdaniach finansowych Grupy Kapitałowej Banku , formalnie zostało zakończone, przy czym działania podjęte przez spółkę, w wyniku realizacji decyzji zobowiązującej wydanej w powyższym zakresie przez Prezesa UOKiK w 2015 roku oraz porozumienia zawartego z Prezesem UOKiK w 2016 roku, są kontynuowane.

uznanie za niedozwolone postanowień zawartych we wzorcu umownym obejmującym treść umowy o kredyt mieszkaniowy Nordea-Habitat oraz umowy poręczenia – 5 grudnia 2018 roku Sąd Apelacyjny w Warszawie wydał prawomocny korzystny dla Banku wyrok. Strona przeciwna może wnieść skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego.

1. w październiku 2013 roku do Banku wpłynął pozew o zapłatę kwoty 31 milionów PLN za szkody poniesione w wyniku bezzasadnego nieudzielenia kredytów klęskowych na skutek rzekomego braku współpracy po stronie Banku, co w konsekwencji doprowadzić miało do odebrania rodzinnego gospodarstwa rolnego powodom. Sprawa obecnie toczy się przed sądem I instancji. Na 31 grudnia 2018 roku Bank utworzył rezerwę na to postępowanie w wysokości 1 miliona PLN,
2. w listopadzie 2013 roku Miejski Rzecznik Konsumentów Miasta Stołecznego Warszawy złożył w imieniu 66 osób (klientów dewelopera, właścicieli nieruchomości obciążonych hipoteką Banku) pozew o ustalenie nieistnienia prawa – hipoteki umownej łącznej zwykłej w kwocie 12 milionów PLN ujawnionej w księgach wieczystych nieruchomości należących do tych osób. Miejski Rzecznik Konsumentów złożył roszczenie ewentualne o zobowiązanie Banku do złożenia oświadczenia woli tj. wyrażenia zgody na wykreślenie ww. hipoteki. Wyrokiem z 30 września 2016 roku Sąd Okręgowy w Warszawie uwzględnił powództwo stwierdzając nieistnienie hipotek umownych ustanowionych na lokalach z powołaniem się na brak istnienia umowy zawartej pomiędzy Bankiem i deweloperem o podział hipoteki w przypadku wyodrębnienia poszczególnych lokali. Bank wniósł apelację od tego wyroku. Wyrokiem z 3 grudnia 2018 roku Sąd Apelacyjny w Warszawie w przeważającym zakresie oddalił apelację Banku. Sąd podzielił stanowisko Banku tylko co do jednej osoby, do której stwierdził, że nie jest konsumentem. Bank złożył wniosek o doręczenie odpisu wyroku wraz z uzasadnieniem. Po jego analizie zostanie podjęta decyzja co do ewentualnej skargi kasacyjnej. Mając na uwadze charakter roszczenia, sprawa nie wymagała utworzenia rezerw,
3. w sierpniu 2016 roku do Banku wpłynął pozew o zapłatę kwoty 20 milionów PLN z tytułu odszkodowania za szkodę powstałą w majątku klientki Banku w związku z nierzetelną zdaniem powódki informacją podatkową PIT 8C za rok 2007, 2008 oraz 2009 wystawioną przez Dom Maklerski PKO BP; sprawa obecnie toczy się przed sądem I instancji. Na 31 grudnia 2018 roku Bank nie utworzył rezerwy na to postępowanie,
4. w marcu 2016 roku do Banku wpłynęła sprawa z powództwa syndyka masy upadłości spółki akcyjnej w upadłości likwidacyjnej o uznanie za bezskuteczną w stosunku do spółki akcyjnej czynności prawnej polegającej na ustanowieniu na rzecz Banku hipoteki umownej łącznej w kwocie 53 miliony PLN ustanowionej na nieruchomościach w celu zabezpieczenia czterech umów kredytu inwestorskiego. Wyrokiem z 20 września 2017 roku Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił powództwo przeciwko Bankowi. Powód wniósł apelację od tego wyroku, która została uwzględniona wyrokiem z 22 maja 2018 roku. 1 października 2018 roku Bank wniósł skargę kasacyjną. Mając na uwadze charakter roszczenia, sprawa nie wymagała utworzenia rezerw,
5. we wrześniu 2016 roku do Banku wpłynął pozew o zapłatę kwoty 15 milionów PLN tytułem odszkodowania za szkodę wynikłą z nieuruchomienia przez Bank środków z kredytu inwestycyjnego, w którym powód wywodzi, że celem tej umowy kredytu miała być konsolidacja wcześniejszych zobowiązań i ustalenie nowych warunków spłaty zadłużenia, zaś brak uruchomienia kredytu skutkował postawieniem zobowiązań w stan wymagalności i ich objęcie bankowym postępowaniem restrukturyzacyjnym. Postępowanie obecnie toczy się przed sądem I instancji. Na 31 grudnia 2018 roku Bank utworzył rezerwę w wysokości 15 milionów PLN,
6. w listopadzie i grudniu 2018 roku wpłynęły do Banku dwie sprawy o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności dotyczące tego samego tytułu wykonawczego, opiewającego na kwotę ponad 13 milionów PLN, uzyskanego przez SKOK Wesoła. W obu sprawach Bank wniósł odpowiedź na pozew, kwestionując powództwo.  Mając na uwadze charakter roszczenia, sprawa nie wymagała utworzenia rezerw,
7. na 31 grudnia 2018 roku przeciwko Bankowi toczyło się 870 postępowań sądowych wszczętych przez klientów Banku w związku z zawartymi umowami o kredyt udzielony w walucie frank szwajcarski. Przedmiotem wystąpień klientów Banku są przede wszystkim roszczenia o stwierdzenie nieważności całości lub części umowy lub o zapłatę z tytułu zwrotu rzekomo nienależnego świadczenia w związku z abuzywnym charakterem klauzul walutowych. Dotychczasowe prawomocne rozstrzygnięcia są korzystne dla Banku. W żadnej ze spraw nie zapadł prawomocny wyrok potwierdzający słuszność twierdzeń klientów, jak również żadna z klauzul stosowanych przez Bank w umowach nie została wpisana do rejestru klauzul niedozwolonych.

Na dzień sporządzenia sprawozdania finansowego prowadzone są:

•  jedno postępowanie w stosunku do nieruchomości Banku, którego przedmiotem jest roszczenie reprywatyzacyjne. Postępowanie to jest zawieszone. Drugie postępowanie dotyczące nieruchomości Banku, które toczyło się w 2018 roku, zostało zakończone prawomocnym  wyrokiem Sądu Okręgowego w Kaliszu  z 8 listopada 2018 roku. Stronie przeciwnej przysługuje prawo wniesienia skargi kasacyjnej do Sądu Najwyższego.
•  dziesięć postępowań, w tym jedno zawieszone w stosunku do nieruchomości pozostałych spółek Grupy Kapitałowej Banku, których przedmiotem jest stwierdzenie nieważności decyzji administracyjnych lub zwrot nieruchomości.

Zarząd PKO Banku Polskiego SA uważa, że prawdopodobieństwo zaistnienia poważnych roszczeń wobec Grupy Kapitałowej z tytułu powyższych postępowań jest niewielkie.