52. Hierarchia wartości godziwej
Zasady rachunkowości oraz szacunki i oceny
Wartość godziwa to cena, którą otrzymano by za sprzedaż składnika aktywów lub zapłacono by za przeniesienie zobowiązania w transakcji przeprowadzonej na zwykłych warunkach na głównym (lub najkorzystniejszym) rynku na dzień wyceny w aktualnych warunkach rynkowych (tj. cena wyjścia) bez względu na to, czy cena ta jest bezpośrednio obserwowalna lub oszacowana przy użyciu innej techniki wyceny.
W zależności od kategorii klasyfikacji aktywów i zobowiązań finansowych do danego poziomu hierarchii stosuje się różnorodne metody ustalania ich wartości godziwej.
2018
Aktywa i zobowiązania finansowe, których wartość godziwa wyceniana jest bezpośrednio w oparciu o ceny notowane (nieskorygowane) z aktywnych rynków dla identycznych aktywów lub zobowiązań. Do tej kategorii Grupa Kapitałowa klasyfikuje instrumenty finansowe dla których istnieje aktywny rynek i dla których wartość godziwa ustalana jest w oparciu o wartość rynkową będącą ceną kupna:
- dłużne papiery wartościowe wyceniane do fixingu z platformy Bondspot lub serwisów informacyjnych Bloomberg oraz Reuters,
- dłużne i kapitałowe papiery wartościowe będące przedmiotem obrotu na rynku regulowanym, w tym w portfelu Domu Maklerskiego,
- instrumenty pochodne będące przedmiotem obrotu na rynku regulowanym.
Aktywa i zobowiązania finansowe, których wartość godziwa wyceniana jest za pomocą modeli wyceny, w przypadku których wszystkie znaczące dane wejściowe są obserwowalne na rynku w sposób bezpośredni (jako ceny) lub pośrednio (bazujące na cenach). Do tej kategorii Grupa Kapitałowa klasyfikuje instrumenty finansowe dla których brak jest aktywnego rynku:
| Aktywa i zobowiązania finansowe wyceniane w wartości godziwej | Metoda (technika) wyceny | Obserwowalne dane wejściowe |
|---|---|---|
| Pochodne instrumenty finansowe – CIRS, IRS, FRA | Model zdyskontowanych przyszłych przepływów pieniężnych w oparciu o krzywe rentowności. | Krzywe rentowności zbudowane w oparciu o stawki rynkowe, dane rynkowe rynku pieniężnego, rynku transakcji FRA, IRS, basis swap. |
| Pochodne instrumenty finansowe – opcje walutowe, opcje na stopę procentową, egzotyczne opcje Equity, transakcje FX forward, FX swap | Model wyceny dla danego typu opcji walutowej.
Model zdyskontowanych przyszłych przepływów pieniężnych w oparciu o krzywe rentowności dla transakcji FX forward, FX swap. Ceny egzotycznych opcji equity wbudowanych w produkty strukturyzowane pozyskiwane z rynku (ceny rynkowe). |
Krzywe rentowności budowane w oparciu o stawki rynku pieniężnego, rynkowe stawki punktów swapowych, płaszczyzny zmienności dla określonych par walutowych, walutowe kursy fixingowe NBP.
W celu wyceny egzotycznych opcji equity wbudowanych w produkty strukturyzowane pozyskiwane są ceny rynkowe tych opcji. |
| Bony pieniężne NBP | Metoda krzywej rentowności. | Krzywe rentowności zbudowane w oparciu o dane rynku pieniężnego oraz rynku transakcji OIS. |
| Obligacje komunalne EUR | Przyjęty model wyceny. | Stawki rynkowe, dane rynkowe rynku pieniężnego, rynku transakcji IRS, rynku transakcji CDS, zmienność rynku opcji stopy procentowej. |
| Obligacje komunalne PLN | Model krzywej rentowności oraz marży ryzyka. | Krzywe rentowności zbudowane w oparciu o stawki rynkowe, dane rynkowe rynku pieniężnego, rynku transakcji IRS. |
| Obligacje korporacyjne | Model krzywej rentowności oraz marży ryzyka. | Krzywe rentowności zbudowane w oparciu o stawki rynkowe, dane rynkowe rynku pieniężnego, rynku transakcji IRS. |
| Transakcje commodity swap | Model krzywej cen towarowych. | Krzywe cen towarowych, krzywe rentowności budowane w oparciu o stawki rynku pieniężnego, rynkowe stawki punktów swapowych. |
Aktywa i zobowiązania finansowe, których wartość godziwa wyceniana jest za pomocą modeli wyceny, w przypadku których dane wejściowe nie są oparte na możliwych do zaobserwowania danych rynkowych (dane wejściowe nieobserwowalne). Do tej kategorii Grupa Kapitałowa zaklasyfikowała instrumenty finansowe, które są wyceniane według wewnętrznych modeli wyceny:
|
Aktywa i zobowiązania finansowe wyceniane w wartości godziwej |
Metoda (technika) wyceny |
Czynnik nieobserwowalny |
|
Instrumenty finansowe nieprzeznaczone do obrotu obowiązkowo wyceniane do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat |
||
| Kredyty i pożyczki udzielone klientom | Metoda zdyskontowanych przepływów pieniężnych | Efektywna marża kredytowa |
| Akcje Visa Inc. serii C
Uprzywilejowanie |
Oszacowanie wartości godziwej w oparciu o obecną wartość rynkową notowanych akcji zwykłych Visa Inc. z uwzględnieniem dyskonta biorącego pod uwagę ograniczoną płynność akcji serii C oraz warunki zamiany akcji serii C na akcje zwykłe. | Dyskonto uwzględniające ograniczoną płynność akcji serii C oraz warunki zamiany akcji serii C na akcje zwykłe |
| Obligacje korporacyjne | Model krzywej rentowności oraz marż ryzyka. Krzywa rentowności zbudowana jest w oparciu o stawki rynkowe, dane rynkowe rynku pieniężnego oraz rynku transakcji IRS. | Spread kredytowy (marże kredytowe wyznaczane w oparciu o marże pierwotne zmodyfikowane przez kwotowania indeksów kredytowych przypisanych do emitentów na podstawie ich ratingów oraz sektorów działalności) |
| Akcje biura informacji kredytowej SA | Oszacowanie wartości godziwej w oparciu o obecną wartość prognozowanych wyników spółki | Prognozowane wyniki spółki |
| Udziały w polskim standardzie płatności SP. Z O.O. | Oszacowanie wartości godziwej w oparciu o obecną wartość prognozowanych wyników spółki | Prognozowane wyniki spółki |
| Udziały w Society for Worldwide Interbank Financial Telecomunication | Wartość rynkowa udziałów oszacowana przez spółkę | Wartość rynkowa oszacowana przez spółkę |
| Akcje Krajowej Izby Rozliczeniowej SA | Oszacowanie wartości godziwej w oparciu o obecną wartość prognozowanych wyników spółki | Prognozowane wyniki spółki |
| Udziały w Wałbrzyskiej Specjalnej Strefie Ekonomicznej „INVEST-PARK” SP Z O.O. | Ustalenie wartości godziwej przez rzeczoznawcę majątkowego metodą skorygowanych aktywów netto | Wartość aktywów netto spółki |
| Akcje Wielkopolskiej Gildii Rolno-Ogrodniczej SA | Ustalenie wartości godziwej przez rzeczoznawcę majątkowego metodą skorygowanych aktywów netto | Wartość aktywów netto spółki |
| Tytuły uczestnictwa w instytucji wspólnego inwestowania | Metoda wartości netto aktywów funduszu (NAV – Net Asset Value), tj. wartość godziwa projektów inwestycyjnych (spółek) wchodzących w skład funduszu, które podlegają co pół roku przeglądom lub badaniom przez biegłego rewidenta. | Wartość aktywów netto funduszu |
| Instrumenty finansowe wyceniane do wartości godziwej przez inne dochody całkowite | ||
| Obligacje korporacyjne | Model krzywej rentowności oraz marż ryzyka. Krzywa rentowności zbudowana jest w oparciu o stawki rynkowe, dane rynkowe rynku pieniężnego oraz rynku transakcji IRS. | Spread kredytowy (marże kredytowe wyznaczane w oparciu o marże pierwotne zmodyfikowane przez kwotowania indeksów kredytowych przypisanych do emitentów na podstawie ich ratingów oraz sektorów działalności) |
Informacje finansowe
| Aktywa wyceniane w wartości godziwej
31.12.2018 |
Wartość bilansowa | Poziom 1 | Poziom 2 | Poziom 3 |
| Ceny kwotowane na aktywnych rynkach | Techniki wyceny oparte na obserwowalnych danych rynkowych | Pozostałe techniki wyceny | ||
| Pochodne instrumenty zabezpieczające | 658 | – | 658 | – |
| Pozostałe instrumenty pochodne | 1 907 | 3 | 1 904 | – |
| Papiery wartościowe | 55 641 | 43 436 | 10 286 | 1 919 |
| przeznaczone do obrotu | 235 | 235 | – | – |
| dłużne papiery wartościowe | 217 | 217 | – | – |
| akcje w innych jednostkach – notowane na giełdach | 13 | 13 | – | – |
| udziały i akcje w innych jednostkach – nienotowane na giełdach | – | – | – | – |
| certyfikaty inwestycyjne, prawa do akcji, prawa poboru | 5 | 5 | – | – |
| nieprzeznaczone do obrotu wyceniane do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat | 2 848 | 2 278 | 187 | 383 |
| dłużne papiery wartościowe | 1 201 | 1 034 | 52 | 115 |
| akcje w innych jednostkach – notowane na giełdach | 180 | 180 | – | – |
| udziały i akcje w innych jednostkach – nienotowane na giełdach | 269 | – | 1 | 268 |
| certyfikaty inwestycyjne, prawa do akcji, prawa poboru | 1 198 | 1 064 | 134 | – |
| wyceniane do wartości godziwej przez inne dochody całkowite | 52 558 | 40 923 | 10 099 | 1 536 |
| dłużne papiery wartościowe | 52 558 | 40 923 | 10 099 | 1 536 |
| Kredyty i pożyczki udzielone klientom | 1 106 | – | – | 1 106 |
| nieprzeznaczone do obrotu wyceniane do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat | 1 106 | – | – | 1 106 |
| kredyty mieszkaniowe | 27 | – | – | 27 |
| kredyty gospodarcze | 148 | – | – | 148 |
| kredyty konsumpcyjne | 931 | – | – | 931 |
| Aktywa finansowe wyceniane do wartości godziwej razem | 59 312 | 43 439 | 12 848 | 3 025 |
| Zobowiązania wyceniane w wartości godziwej
31.12.2018 |
Wartość bilansowa | Poziom 1 | Poziom 2 | Poziom 3 |
| Ceny kwotowane na aktywnych rynkach | Techniki wyceny oparte na obserwowalnych danych rynkowych | Pozostałe techniki wyceny | ||
| Pochodne instrumenty zabezpieczające | 471 | – | 471 | – |
| Pozostałe instrumenty pochodne | 2 655 | – | 2 655 | – |
| Zobowiązania z tytułu krótkiej pozycji w papierach wartościowych | – | – | – | – |
| Zobowiązania finansowe wyceniane do wartości godziwej razem | 3 126 | – | 3 126 | – |
| Aktywa i zobowiązania wyceniane w wartości godziwej na dzień 31.12.2017 | Wartość bilansowa | Poziom 1 | Poziom 2 | Poziom 3 |
| Ceny kwotowane na aktywnych rynkach | Techniki wyceny oparte na obserwowalnych danych rynkowych | Pozostałe techniki wyceny | ||
| Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu | 431 | 429 | 2 | – |
| Dłużne papiery wartościowe | 405 | 403 | 2 | – |
| Udziały i akcje w innych jednostkach | 19 | 19 | – | – |
| Certyfikaty inwestycyjne | 7 | 7 | – | – |
| Pochodne instrumenty finansowe | 2 598 | 1 | 2 597 | – |
| Instrumenty zabezpieczające | 887 | – | 887 | – |
| Instrumenty o charakterze handlowym | 1 711 | 1 | 1 710 | – |
| Instrumenty finansowe przy początkowym ujęciu wyznaczone jako wyceniane do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat | 8 157 | 3 775 | 4 382 | – |
| Dłużne papiery wartościowe | 6 688 | 2 306 | 4 382 | – |
| Jednostki uczestnictwa | 1 469 | 1 469 | – | – |
| Inwestycyjne papiery wartościowe dostępne do sprzedaży | 43 651 | 34 236 | 7 249 | 2 166 |
| Dłużne papiery wartościowe | 43 192 | 34 152 | 7 249 | 1 791 |
| Kapitałowe papiery wartościowe | 203 | 80 | 123 | |
| Jednostki uczestnictwa w fundusze inwestycyjne oraz tytuły uczestnictwa w instytucji wspólnego inwestowania | 256 | 4 | – | 252 |
| Aktywa finansowe wyceniane do wartości godziwej razem | 54 837 | 38 441 | 14 230 | 2 166 |
| Pochodne instrumenty finansowe | 2 740 | – | 2 740 | – |
| Instrumenty zabezpieczające | 204 | – | 204 | – |
| Instrumenty o charakterze handlowym | 2 536 | – | 2 536 | – |
| Zobowiązania finansowe wyceniane do wartości godziwej razem | 2 740 | – | 2 740 | – |
W 2018 oraz w 2017 roku nie wystąpiły transfery pomiędzy poziomami wartości godziwej.
Począwszy od 2018 roku na poziomie 3 hierarchii wartości godziwej Grupa Kapitałowa ujmuje kredyty i pożyczki udzielone klientom nieprzeznaczone do obrotu obowiązkowo wyceniane do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat. Kredyty te w poprzednich okresach były wyceniane metodą zamortyzowanego kosztu.
W związku z wdrożeniem MSSF 9 na poziomie 3 hierarchii wartości godziwej wykazane zostały również następujące instrumenty kapitałowe:
- Akcje Biura Informacji Kredytowej SA
- Udziały w Polskim Standardzie Płatności Sp. z o.o.
- Udziały w Society For Worldwide Interbank Financial Telecommunication
- Akcje Krajowej Izby Rozliczeniowej SA.
| Wpływ parametrów estymowanych na wycenę do wartości godziwej instrumentów finansowych na poziomie 3 | 31.12.2018 | 31.12.2017 | ||
|---|---|---|---|---|
| Wartość godziwa według | Wartość godziwa według | |||
| scenariusza pozytywnego | scenariusza negatywnego | scenariusza pozytywnego | scenariusza negatywnego | |
| Nieprzeznaczone do obrotu wyceniane do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat | ||||
| Kredyty i pożyczki udzielone klientom 1 | 1 138 | 1 075 | ||
| Akcje Visa Inc. 2 | 148 | 124 | ||
| Inwestycje kapitałowe 3 | 132 | 119 | ||
| Obligacje korporacyjne 4 | 115 | 115 | ||
| Wyceniane do wartości godziwej przez inne dochody całkowite | ||||
| Obligacje korporacyjne 4 | 1 539 | 1 533 | ||
| Inwestycyjne papiery wartościowe dostępne do sprzedaży | ||||
| Tytuły uczestnictwa w instytucji wspólnego inwestowania 5 | 264 | 239 | ||
| Akcje Visa Inc. 2 | 129 | 103 | ||
| Obligacje korporacyjne 4 | 1 799 | 1 783 | ||
1 scenariusz zakładający zmianę stopy dyskontowej o +/- 0,5 p.p.
2 scenariusz zakładający współczynnik z tytułu dyskonta dotyczącego przyszłych warunków zamiany akcj serii C na akcje zwykłe na poziomie odpowiednio 0%/100%
3 scenariusz zakładający zmianę wartości wyceny o +/-5%
4 scenariusz zakładający zmianę spreadu kredytowego o +/- 10%
5 scenariusz zakładający odpowiednio wzrost/spadek wartości aktywów netto funduszu o +/- 5%
Poniższa tabela prezentuje uzgodnienie zmian w okresie wartości godziwej instrumentów finansowych na poziomie 3.
| Uzgodnienie zmian w trakcie okresów wartości godziwej na poziomie 3 hierarchii wartości godziwej | 2018 | 2017 |
|---|---|---|
| Bilans otwarcia na początek okresu | 2 166 | 3 374 |
| Zastosowanie MSSF 9 po raz pierwszy | 1 186 | |
| Kredyty i pożyczki udzielone klientom nieprzeznaczone do obrotu wyceniane do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat | 1 070 | |
| Instrumenty kapitałowe wyceniane do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat” | 116 | |
| Bilans otwarcia na początek okresu – przekształcony | 3 352 | |
| Różnice kursowe | 18 | (37) |
| Tytuły uczestnictwa w instytucji wspólnego inwestowania | 7 | (18) |
| Pozostałe instrumenty kapitałowe | 11 | (19) |
| Zwiększenie zaangażowania w instrumenty kapitałowe | 2 | – |
| Objęcie nowej emisji udziałów w instytucji wspólnego inwestowania | – | 58 |
| Emisje i wykupy obligacji korporacyjnych | (129) | (1 213) |
| Obniżenie zaangażowania kapitałowego w instytucji wspólnego inwestowania | (47) | (93) |
| Sprzedaż tytułów uczestnictwa w instytucji wspólnego inwestowania | (217) | – |
| Reklasyfikacja ekspozycji kredytowych z kategorii wycenianych według zamortyzowanego kosztu do kategorii wycenianych do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat | 205 | |
| Kredyty udzielone klientom w trakcie okresu | 7 | – |
| Nieprzeznaczone do obrotu obowiązkowo wyceniane do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat | 7 | – |
| Spisanie/spłata kredytów w trakcie okresu | (167) | |
| Nieprzeznaczonych do obrotu wycenianych do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat | (167) | |
| Wynik na instrumentach finansowych wycenianych do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat | 11 | – |
| Kredyty i pożyczki udzielone klientom | (9) | |
| Tytuły uczestnictwa w instytucji wspólnego inwestowania | 6 | – |
| Pozostałe instrumenty kapitałowe | 14 | – |
| Zmiana wyceny ujęta w innych dochodach całkowitych | (10) | 77 |
| Obligacje korporacyjne | (10) | 20 |
| Tytuły uczestnictwa w instytucji wspólnego inwestowania | 7 | |
| Akcje Visa Inc. | 50 | |
| Stan na koniec okresu | 3 025 | 2 166 |