68. Zarządzanie ryzykiem płynności

Raport roczny
2018

Zarządzanie ryzykiem płynności

Ryzyko płynności to ryzyko braku możliwości terminowego wywiązania się z zobowiązań w wyniku braku płynnych środków. Sytuacja braku płynności może wynikać z niewłaściwej struktury aktywów, zobowiązań, w tym pozabilansowych, niedopasowania przepływów pieniężnych, nieotrzymania płatności od kontrahentów, nagłego wycofania środków przez klientów lub innych wydarzeń na rynku.

Grupa Kapitałowa zarządza również ryzykiem finansowania, które uwzględnia ryzyko utraty posiadanych źródeł finansowania oraz braku możliwości odnowienia wymagalnych środków finansowania lub utraty dostępu do nowych źródeł finansowania.

Zapewnienie niezbędnej wysokości środków finansowych koniecznych do wywiązywania się z bieżących i przyszłych (również potencjalnych) zobowiązań z uwzględnieniem charakteru prowadzonej działalności oraz potrzeb mogących się pojawić w wyniku zmian otoczenia rynkowego poprzez odpowiednie kształtowanie struktury aktywów, zobowiązań, w tym pozabilansowych.

W Grupie Kapitałowej wykorzystywane są następujące miary ryzyka płynności:

  • kontraktowa i urealniona luka płynności,
  • rezerwa płynności,
  • nadwyżka płynności,
  • wskaźnik relacji stabilnych środków finansowania do aktywów niepłynnych,
  • wskaźnik pokrycia płynności (LCR),
  • krajowe nadzorcze miary płynności (M3-M4),
  • miary stabilności portfela depozytów i kredytów,
  • testy warunków skrajnych (stress-testy płynności).

Kontrola ryzyka płynności obejmuje ustalanie dostosowanych do skali i złożoności działalności Grupy Kapitałowej limitów i wartości progowych dotyczących ryzyka płynności, w szczególności strategicznych limitów tolerancji na ryzyko płynności.

Grupa Kapitałowa regularnie monitoruje:

  • stopień wykorzystania strategicznych limitów tolerancji na ryzyko płynności,
  • stopień wykorzystania nadzorczych norm płynności,
  • stopień wykorzystania wewnętrznych limitów i wartości progowych na ryzyko płynności,
  • koncentrację źródeł finansowania,
  • wskaźniki wczesnego ostrzegania – monitorowanie ich poziomu ma na celu wczesne wykrycie niekorzystnych zjawisk mogących mieć negatywny wpływ na sytuację płynnościową Grupy Kapitałowej lub sektora finansowego (których przekroczenie uruchamia płynnościowe plany awaryjne).

W Grupie Kapitałowej dokonuje się również cyklicznych prognoz poziomu ryzyka płynności, uwzględniających aktualny rozwój działalności Grupy Kapitałowej. W prognozach poziomu płynności uwzględnia się przede wszystkim poziom kształtowania się wybranych miar ryzyka płynności w warunkach zrealizowania się prognoz aktywów oraz zobowiązań Grupy Kapitałowej oraz w sytuacji realizacji wybranych scenariuszy stress-testowych.

Raporty dotyczące ryzyka płynności opracowywane są w trybie dziennym, tygodniowym, miesięcznym, kwartalnym oraz raz w roku opracowywana jest pogłębiona analiza płynności długoterminowej.

Głównymi narzędziami zarządzania ryzykiem płynności Grupy Kapitałowej są:

  • procedury dotyczące zarządzania ryzykiem płynności, w tym w szczególności płynnościowe plany awaryjne,
  • limity i wartości progowe ograniczające ryzyko płynności krótko-, średnio- i długoterminowej,
  • krajowe i europejskie nadzorcze normy płynnościowe,
  • transakcje depozytowe, lokacyjne, transakcje kupna i sprzedaży papierów wartościowych oraz instrumentów pochodnych, w tym walutowe transakcje strukturalne, oraz transakcje kupna i sprzedaży papierów wartościowych,
  • transakcje zapewniające długoterminowe finansowanie działalności kredytowej.

Podstawą polityki Grupy Kapitałowej w zakresie płynności jest utrzymywanie odpowiedniego poziomu nadwyżki płynności poprzez wzrost portfela płynnych papierów wartościowych oraz stabilnych źródeł finansowania (w szczególności stabilnej bazy depozytowej). W ramach zarządzania ryzykiem płynności wykorzystuje się również instrumenty rynku pieniężnego, w tym operacje otwartego rynku NBP.

Informacje finansowe

Luka płynności

Poniżej prezentowane luki płynności stanowią sumę urealnionych luk płynności Banku (urealnienia w zakresie między innymi pozycji bilansowych Banku dotyczą osadu depozytów podmiotów niefinansowych i ich wymagalności, osadu kredytów w rachunku bieżącym podmiotów niefinansowych i ich zapadalności oraz płynnych papierów wartościowych i ich terminu zapadalności), PKO Banku Hipotecznego SA, PKO Leasing SA, KREDOBANK SA i PKO Życie Towarzystwo Ubezpieczeń SA oraz kontraktowej luki płynności pozostałych spółek Grupy Kapitałowej.

a’vista 0 – 1 miesiąc 1 – 3 miesiące 3 – 6 miesięcy 6 – 12 miesięcy 12 – 24 miesiące 24 – 60 miesięcy pow. 60 miesięcy
31.12.2018
Grupa Kapitałowa
– urealniona luka okresowa
23 068 32 000 (2 665) 46 11 732 13 006 14 745 (91 932)
Grupa Kapitałowa
– urealniona skumulowana luka okresowa
23 068 55 068 52 403 52 449 64 181 77 187 91 932
31.12.2017
Grupa Kapitałowa
– urealniona luka okresowa
16 011 27 220 (871) (177) 6 091 10 150 30 400 (88 824)
Grupa Kapitałowa
– urealniona skumulowana luka okresowa
16 011 43 231 42 360 42 183 48 274 58 424 88 824

We wszystkich przedziałach urealniona skumulowana luka płynności Grupy Kapitałowej, która wyznaczona została jako suma urealnionej luki płynności Banku, PKO Banku Hipotecznego SA, PKO Leasing SA, KREDOBANK SA i PKO Życie Towarzystwo Ubezpieczeń SA oraz kontraktowych luk płynności pozostałych spółek Grupy Kapitałowej wykazywała wartości dodatnie na 31 grudnia 2018 roku oraz na 31 grudnia 2017 roku. Oznacza to nadwyżkę zapadających aktywów nad wymagalnymi zobowiązaniami.

Nadwyżka płynności

Nazwa miary wrażliwości 31.12.2018 31.12.2017
Nadwyżka płynności Banku w horyzoncie do 30 dni (mld PLN)1 21 14

1 Nadwyżka płynności Banku – określa zdolność do pokrycia przez Bank potrzeb płynnościowych w zadanym okresie przetrwania w sytuacji realizacji zdefiniowanych scenariuszy warunków skrajnych.

Nadzorcze miary płynności

Nadzorcze miary płynności 31.12.2018 31.12.2017
M3 – współczynnik pokrycia aktywów niepłynnych funduszami własnymi 17,44 13,92
M4 – współczynnik pokrycia aktywów niepłynnych i aktywów ograniczonej
płynności funduszami własnymi i środkami obcymi stabilnymi
1,22 1,19
NSFR – wskaźnik pokrycia stabilnego finansowania 117,7% 113,9%
LCR – wskaźnik pokrycia płynności 132,0% 156,0%

W okresie zakończonym 31 grudnia 2018 roku oraz 31 grudnia 2017 roku wartości wskaźników miar nadzorczych utrzymywały się powyżej limitów nadzorczych. Wskazane w tabeli wskaźniki LCR oraz NSFR przedstawiają wartości dla Grupy Kapitałowej, zaś wskaźniki M3-M4 to wartości dla Banku.

Osad depozytów

Na 31 grudnia 2018 roku poziom osadu depozytów stanowił ok. 93,9% wszystkich depozytów zdeponowanych w Banku (z wyłączeniem rynku międzybankowego), co oznacza wzrost o ok. 0,3 p.p. w porównaniu do końca 2017 roku.

Struktura źródeł finansowania

31.12.2018 31.12.2017
Depozyty ogółem (z wył. rynku międzybankowego) 75,76% 76,80%
Depozyty rynku międzybankowego 0,63% 0,70%
Kapitały własne 12,05% 12,30%
Finansowanie z rynku 11,56% 10,20%
Razem 100,00% 100,00%

Przepływy kontraktowe zobowiązań grupy kapitałowej z wyłączeniem pochodnych instrumentów finansowych

Poniższe tabele przedstawiają analizę wymagalności kontraktowej, prezentującą pozostałe umowne terminy wymagalności w podziale na poszczególne kategorie zobowiązań bilansowych i pozabilansowych, z wyłączeniem pochodnych instrumentów finansowych.

Kwoty denominowane w walutach obcych zostały przeliczone według średniego kursu NBP z 31 grudnia 2018 roku i 31 grudnia 2017 roku. Kwoty ujawnione obejmują niezdyskontowane przyszłe przepływy zarówno z tytułu nominału, jak i odsetek (jeśli dotyczy) zgodnie z umową za cały okres do momentu wymagalności zobowiązania. W przypadku gdy strona, wobec której Grupa Kapitałowa ma zobowiązanie może dokonać wyboru terminu zapłaty, przyjęto założenie, że pod uwagę brany jest najwcześniejszy termin, wedle którego Grupa Kapitałowa zobowiązana jest do zapłaty zobowiązania. Dla przypadków, gdy Grupa Kapitałowa zobowiązana jest do płatności zobowiązań w ratach, każda rata przypisywana jest do najwcześniejszego okresu, w którym Grupa Kapitałowa może zostać zobowiązana do zapłaty. W przypadku zobowiązań, gdzie rata płatności nie jest stała, przyjęto warunki obowiązujące na dzień sprawozdawczy.

Przepływy kontraktowe zobowiązań Grupy Kapitałowej na 31 grudnia 2018 roku oraz na 31 grudnia 2017 roku według terminów wymagalności.

Zobowiązania Grupy Kapitałowej na 31 grudnia 2019 roku według terminów wymagalności Do 1 miesiąca włącznie  Powyżej 1 miesiąca do 3 miesięcy włącznie  Powyżej 3 miesięcy do 1 roku włącznie  Powyżej 1 roku do 5 lat włącznie  Powyżej
5 lat
Wartość
kontraktowa
Wartość
bilansowa
Zobowiązania:
Zobowiązania wobec Banku Centralnego 7 7 7
Zobowiązania wobec banków 1 722 67 152 103 2 043 2 001
– wyceniane według zamortyzowanego kosztu 1 722 67 152 103 2 043 2 001
Zobowiązania wobec klientów 182 651 21 468 27 168 11 568 8 041 250 895 242 816
– wyceniane według zamortyzowanego kosztu 182 651 21 468 27 168 11 568 8 041 250 895 242 816
Zobowiązania z tytułu działalności ubezpieczeniowej 110 51 225 1 009 1 711 3 107 1 292
Zobowiązania z tytułu emisji papierów wartościowych 722 610 3 278 12 768 5 992 23 370 28 627
Zobowiązania podporządkowane 62 62 542 3 362 4 028 2 731
Pozostałe zobowiązania finansowe 3 102 17 163 195 208 3 685 3 685
Zobowiązania pozabilansowe:
udzielone finansowe 12 976 3 908 13 408 13 326 9 058 52 676
udzielone gwarancyjne 290 898 4 827 6 566 2 092 14 673

Zobowiązania Grupy Kapitałowej na 31 grudnia 2017 roku według terminów wymagalności Do 1 miesiąca włącznie  Powyżej 1 miesiąca do 3 miesięcy włącznie  Powyżej 3 miesięcy do 1 roku włącznie  Powyżej 1 roku do 5 lat włącznie  Powyżej
5 lat
Wartość
kontraktowa
Wartość
bilansowa
Zobowiązania:
Zobowiązania wobec Banku Centralnego 6 6 6
Zobowiązania wobec banków 1 703 6 176 2 656 4 541 4 558
– wyceniane według zamortyzowanego kosztu 1 703 6 176 2 656 4 541 4 558
Zobowiązania wobec klientów 158 505 16 759 30 107 8 308 7 808 221 487 220 917
– wyceniane według zamortyzowanego kosztu 158 505 16 759 30 107 8 308 7 808 221 487 220 917
Zobowiązania z tytułu działalności ubezpieczeniowej 89 32 140 823 1 943 3 028 882
Zobowiązania z tytułu emisji papierów wartościowych 122 205 1 235 11 761 13 324 23 932
Zobowiązania podporządkowane 9 32 68 289 2 080 2 478 1 720
Pozostałe zobowiązania finansowe 4 336 15 347 179 185 5 062 5 062
Zobowiązania pozabilansowe:
udzielone finansowe 8 672 2 696 13 365 15 004 7 798 47 535
udzielone gwarancyjne 752 555 3 234 8 010 2 191 14 742

Przepływy kontraktowe z tytułu zobowiązań z tytułu pochodnych instrumentów finansowych

Pochodne instrumenty finansowe rozliczane w kwotach netto

Do pochodnych instrumentów finansowych rozliczanych przez Grupę Kapitałową na bazie netto należą:

  • transakcje swap na stopę procentową (IRS),
  • transakcje Forward Rate Agreement (FRA),
  • transakcje Non Deliverable Forward (NDF),
  • opcje.

Poniższe tabele przedstawiają analizę wymagalności kontraktowej, prezentującą pozostałe umowne terminy wymagalności w podziale na poszczególne kategorie pochodnych instrumentów finansowych, dla których wycena na dzień sprawozdawczy była ujemna (zobowiązanie).

Kwoty denominowane w walutach obcych zostały przeliczone według średniego kursu NBP z 31 grudnia 2018 roku i z 31 grudnia 2017 roku. W przypadku transakcji IRS zaprezentowano niezdyskontowane przyszłe przepływy netto z tytułu odsetek, dla pozostałych zaś instrumentów pochodnych rozliczanych na bazie netto jako wartość przepływu przyjęta została wartość wyceny odpowiednio na 31 grudnia 2018 roku i na 31 grudnia 2017 roku.

31 grudnia 2018 roku Do 1 miesiąca Powyżej 1 miesiąca do 3 miesięcy włącznie  Powyżej 3 miesięcy do 1 roku włącznie  Powyżej 1 roku do 5 lat włącznie  Powyżej 5 lat Wartość
kontraktowa
Pochodne instrumenty finansowe – zobowiązania:
– transakcje swap na stopę procentową (IRS) (13) 6 235 (1 104) (276) (1 153)
– pozostałe instrumenty pochodne: opcje, FRA, NDF (455) (1 393) (2 876) (2 062) (0) (6 788)

31 grudnia 2017 roku Do 1 miesiąca
włącznie
Powyżej 1 miesiąca do 3 miesięcy włącznie Powyżej 3 miesięcy do 1 roku włącznie Powyżej 1 roku do 5 lat włącznie Powyżej 5 lat Wartość
kontraktowa
Pochodne instrumenty finansowe – zobowiązania:
– transakcje swap na stopę procentową (IRS) (22) (0) 94 (676) (100) (705)
– pozostałe instrumenty pochodne: opcje, FRA, NDF (143) (304) (927) (1 400) (0) (2 775)

Pochodne instrumenty finansowe rozliczane w kwotach brutto

Do pochodnych instrumentów finansowych rozliczanych przez Grupę Kapitałową na bazie brutto należą:

  • transakcje swap walutowy,
  • transakcje forward walutowy,
  • transakcje Cross Currency IRS (CIRS).

Poniższe tabele przedstawiają analizę wymagalności kontraktowej, prezentującą pozostałe umowne terminy wymagalności w podziale na poszczególne kategorie pochodnych instrumentów finansowych (wpływy i wypływy), dla których wycena na dzień sprawozdawczy była ujemna (zobowiązanie). Kwoty denominowane w walutach obcych zostały przeliczone według średniego kursu NBP z 31 grudnia 2018 roku i 31 grudnia 2017 roku. Kwoty ujawnione obejmują niezdyskontowane przyszłe przepływy zarówno z tytułu nominału, jak i odsetek (jeśli dotyczy).

31 grudnia 2018 roku Do 1 miesiąca włącznie Powyżej 1 miesiąca do 3 miesięcy włącznie Powyżej 3 miesięcy do 1 roku włącznie Powyżej 1 roku do 5 lat włącznie Powyżej 5 lat Wartość
kontraktowa
Pochodne instrumenty finansowe:
– wypływy (8 014) (2 683) (4 183) (3 396) (1 158) (19 434)
– wpływy 17 051 2 761 6 213 8 088 2 813 36 924

31 grudnia 2017 roku Do 1 miesiąca miesiąca włącznie Powyżej 1 miesiąc do 3 miesięcy włącznie Powyżej 3 miesięcy do 1 roku włącznie Powyżej 1 roku do 5 lat włącznie Powyżej 5 lat Wartość
kontraktowa
Pochodne instrumenty finansowe:
– wypływy (7 347) (2 196) (4 812) (2 946) (238) (17 539)
– wpływy 7 238 2 072 5 008 6 745 250 21 313

Aktywa i zobowiązania Krótkoterminowe i długoterminowe

Grupa Kapitałowa klasyfikuje aktywa jako krótkoterminowe, w przypadku gdy:

  • oczekuje, że zrealizuje składnik aktywów lub zamierza go sprzedać lub zużyć w toku normalnego cyklu operacyjnego jednostki,
  • jest w posiadaniu składnika aktywów przede wszystkim z przeznaczeniem do obrotu,
  • oczekuje, że składnik aktywów zostanie zrealizowany w ciągu dwunastu miesięcy od zakończenia okresu sprawozdawczego, lub
  • składnik aktywów stanowią środki pieniężne lub ich ekwiwalenty chyba że występują ograniczenia dotyczące jego wymiany czy wykorzystania do zaspokojenia zobowiązania w przeciągu przynajmniej dwunastu miesięcy od zakończenia okresu sprawozdawczego.

Wszystkie inne aktywa jednostka klasyfikuje jako aktywa długoterminowe.

Grupa Kapitałowa klasyfikuje zobowiązanie jako krótkoterminowe, w przypadku gdy:

  • oczekuje, że zostanie ono uregulowane w toku normalnego cyklu operacyjnego,
  • jest w posiadaniu zobowiązania przede wszystkim z przeznaczeniem do obrotu,
  • jest ono wymagalne w ciągu dwunastu miesięcy od zakończenia okresu sprawozdawczego, lub
  • jednostka nie posiada bezwarunkowego prawa do odroczenia daty wymagalności zobowiązani co najmniej o okres dwunastu miesięcy od zakończenia okresu sprawozdawczego.

Wszystkie pozostałe zobowiązania zalicza się do zobowiązań długoterminowych.

Aktywa finansowe
31.12.2018
Krótkoterminowe Długoterminowe Odpisy na oczekiwane straty oraz aktualizujące z tytułu utraty wartości Razem wartość bilansowa
Kasa, środki w Banku Centralnym 22 925 22 925
Należności od banków 7 650 12 (1) 7 661
– wyceniane według zamortyzowanego kosztu 7 650 12 (1) 7 661
Pochodne instrumenty zabezpieczające 43 615 658
Pozostałe instrumenty pochodne 700 1 207 1 907
Papiery wartościowe 11 106 53 044 (36) 64 114
– przeznaczone do obrotu 235 235
– nie przeznaczone do obrotu obowiązkowo wyceniane do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat” 2 009 839 2 848
– wyceniane do wartości godziwej przez inne dochody całkowite 7 946 44 622 (10) 52 558
– wyceniane według zamortyzowanego kosztu 916 7 583 (26) 8 473
Kredyty i pożyczki udzielone klientom 43 785 179 331 (8 204) 214 912
nie przeznaczone do obrotu obowiązkowo wyceniane do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat” 396 710 1 106
– wyceniane wg zamortyzowanego kosztu 43 389 178 621 (8 204) 213 806
Inne aktywa finansowe 2 498 424 (97) 2 825
Suma aktywów finansowych 88 707 234 633 (8 338) 315 002

Zobowiązania finansowe
31.12.2018
Krótkoterminowe Długoterminowe Razem wartość bilansowa
Zobowiązania wobec Banku Centralnego 7 7
Zobowiązania wobec banków 1 901 100 2 001
– wyceniane według zamortyzowanego kosztu 1 901 100 2 001
Pochodne instrumenty zabezpieczające 123 348 471
Pozostałe instrumenty pochodne 1 333 1 322 2 655
Zobowiązania wobec klientów 227 806 15 010 242 816
– wyceniane według zamortyzowanego kosztu 227 806 15 010 242 816
Zobowiązania z tytułu działalności ubezpieczeniowej 1 292 1 292
Zobowiązania z tytułu emisji papierów wartościowych 6 472 22 155 28 627
– wyceniane według zamortyzowanego kosztu 6 472 22 155 28 627
Zobowiązania podporządkowane 2 731 2 731
Pozostałe zobowiązania finansowe 2 352 12 2 364
Rezerwa na udzielone zobowiązania finansowe i gwarancje 177 50 227
Suma zobowiązań finansowych 240 171 43 020 283 191

Zobowiązania finansowe
31.12.2017
Krótkoterminowe Długoterminowe Odpisy aktualizujące z tytułu utraty wartości Razem wartość bilansowa
Kasa, środki w Banku Centralnym 17 810 17 810
Należności od banków 4 874 359 5 233
Pochodne instrumenty zabezpieczające 46 841 887
Pozostałe instrumenty pochodne 695 1 016 1 711
Papiery wartościowe 12 587 41 814 (326) 54 075
– przeznaczone do obrotu 431 431
– instrumenty finansowe przy początkowym ujęciu wyznaczone jako wyceniane do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat” 7 000 1 157 8 157
– inwestycyjne papiery wartościowe dostępne do sprzedaży 5 006 38 995 (326) 43 675
– inwestycyjne papiery wartościowe utrzymywane do terminu zapadalności 150 1 662 1 812
Kredyty i pożyczki udzielone klientom 46 848 166 603 (7 823) 205 628
Inne aktywa finansowe 2 322 155 (100) 2 377
Suma aktywów finansowych 85 182 210 788 (8 249) 287 721

Zobowiązania finansowe Krótkoterminowe Długoterminowe Razem wartość bilansowa
Zobowiązania wobec Banku Centralnego 6 6
Zobowiązania wobec banków 2 744 1 814 4 558
Pochodne instrumenty zabezpieczające 2 202 204
Pozostałe instrumenty pochodne 1 462 1 074 2 536
Zobowiązania wobec klientów 203 823 17 094 220 917
Zobowiązania z tytułu działalności ubezpieczeniowej 268 614 882
Zobowiązania z tytułu emisji papierów wartościowych 4 067 19 865 23 932
– wyceniane według zamortyzowanego kosztu 4 067 19 865 23 932
Zobowiązania podporządkowane 1 720 1 720
Pozostałe zobowiązania finansowe 4 119 10 4 129
Rezerwa na udzielone zobowiązania finansowe i gwarancje 61 25 86
Suma zobowiązań finansowych 216 552 42 418 258 970

Wyniki wyszukiwania: