27. Papiery wartościowe
Zasady rachunkowości obowiązujące od 1 stycznia 2018 roku
Grupa Kapitałowa od 1 stycznia 2018 roku klasyfikuje dłużne papiery wartościowe do następujących kategorii:
- Aktywa finansowe wyceniane do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat
- instrumenty finansowe przeznaczone do obrotu;
- aktywa finansowe nieprzeznaczone do obrotu obowiązkowo wyceniane do wartości godziwej przez wynik finansowy;
- aktywa finansowe desygnowane do wyceny do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat przy początkowym ujęciu.
- Aktywa finansowe wyceniane do wartości godziwej przez inne dochody całkowite.
- Aktywa finansowe wyceniane według zamortyzowanego kosztu.
2018
Klasyfikacja papierów wartościowych do ww. kategorii jest dokonywana zgodnie z zasadami wyboru modelu biznesowego i oceny charakterystyki wynikających z umowy przepływów pieniężnych, o których mowa w nocie 4.
Zysk lub stratę na papierach wartościowych wycenianych w wartości godziwej przez rachunek zysków i strat ujmuje się w wyniku finansowym. Zysk lub stratę z wyceny tego składnika aktywów finansowych do wartości godziwej stanowi różnica między jego wartością godziwą a wartością tego składnika według zamortyzowanego kosztu ustaloną na dzień wyceny.
Grupa Kapitałowa nie skorzystała z opcji wyceny do wartości godziwej przez inne dochody całkowite w przypadku inwestycji kapitałowych i wycenia je do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat.
Papiery wartościowe wyceniane do wartości godziwej przez inne dochody całkowite wycenia się do wartości godziwej. Skutki zmiany wartości godziwej tych aktywów finansowych do momentu zaprzestania ujmowania składnika aktywów finansowych lub jego przeklasyfikowania odnosi się do innych dochodów całkowitych, z wyjątkiem przychodów odsetkowych, zysku lub straty z tytułu odpisu na oczekiwane straty kredytowe oraz zysków lub strat z tytułu różnic kursowych, które ujmuje się w wyniku finansowym. Zysk lub stratę odnoszoną do innych dochodów całkowitych stanowi różnica między ustaloną na dzień wyceny wartością godziwą składnika aktywów finansowych a wartością tego składnika według zamortyzowanego kosztu. Jeśli zaprzestano ujmowania składnika aktywów finansowych, skumulowane zyski lub straty poprzednio ujęte w innych dochodach całkowitych zostają przeklasyfikowane z pozycji inne dochody całkowite do wyniku finansowego w formie korekty wynikającej z przeklasyfikowania.
W momencie początkowego ujęcia aktywa te wyceniane są w wartości godziwej. Wartość początkową składnika aktywów wycenianych według zamortyzowanego kosztu korygują wszelkie prowizje i opłaty mające wpływ na jego efektywny zwrot i stanowiące integralną część efektywnej stopy procentowej tego aktywa (prowizje i opłaty zaistniałe w związku z realizacją czynności wykonywanych przez Grupę a prowadzących do powstania aktywów).
Wartość bieżącą tej kategorii aktywów ustala się przy użyciu efektywnej stopy procentowej, opisanej w nocie 9 „Przychody i koszty z tytułu odsetek”, służącej do bieżącego ustalenia (naliczenia) przychodu odsetkowego wygenerowanego przez aktywo w danym okresie, korygując ją o odpisy na oczekiwane straty kredytowe.
Zasady rachunkowości obowiązujące do 31 grudnia 2017 roku
Grupa Kapitałowa do 31 grudnia 2017 roku klasyfikowała papiery wartościowe do następujących kategorii:
- instrumenty finansowe przeznaczone do obrotu
- instrumenty finansowe przy początkowym ujęciu wyznaczone jako wyceniane do wartości godziwej przez wynik finansowy
- inwestycyjne papiery wartościowe dostępne do sprzedaży
- inwestycyjne papiery wartościowe utrzymywane do terminu zapadalności.
W 2017 roku inwestycje kapitałowe były klasyfikowane jako instrumenty finansowe dostępne do sprzedaży albo jako instrumenty przeznaczone do obrotu. Instrumenty przeznaczone do obrotu co do zasady były wyceniane do wartości godziwej natomiast instrumenty dostępne do sprzedaży, dla których nie można było oszacować wartości godziwej były wyceniane według kosztu pomniejszonego o odpisy z tytułu utraty wartości.
Informacje finansowe
| Papiery wartościowe | 31.12.2018 | 01.01.2018 | 31.12.2017 |
|---|---|---|---|
| przeznaczone do obrotu | 235 | 431 | 431 |
| instrumenty finansowe przy początkowym ujęciu wyznaczone jako wyceniane do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat | 8 157 | ||
| inwestycyjne papiery wartościowe dostępne do sprzedaży | 43 675 | ||
| inwestycyjne papiery wartościowe utrzymywane do terminu zapadalności | 1 812 | ||
| nieprzeznaczone do obrotu wyceniane do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat” | 2 848 | 4 690 | |
| wyceniane do wartości godziwej przez inne dochody całkowite | 52 558 | 47 223 | |
| wyceniane według zamortyzowanego kosztu | 8 473 | 6 180 | |
| Razem | 64 114 | 58 524 | 54 075 |
Na 31 grudnia 2018 roku odpis nieobniżający wartości godziwej papierów wartościowych wycenianych do wartości godziwej przez inne dochody całkowite wynosił 25 milionów PLN (na 1 stycznia 2018 roku 20 milionów PLN).
| Papiery wartościowe 31.12.2018 |
przeznaczone do obrotu | nieprzeznaczone do obrotu wyceniane do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat | wyceniane do wartości godziwej przez inne dochody całkowite | wyceniane według zamortyzowanego kosztu | Razem |
| Dłużne papiery wartościowe | 217 | 1 201 | 52 558 | 8 473 | 62 449 |
| bony pieniężne NBP | – | – | 2 900 | – | 2 900 |
| obligacje skarbowe PLN | 94 | 1 034 | 39 970 | 2 234 | 43 332 |
| obligacje skarbowe walutowe | 4 | – | 393 | 124 | 521 |
| obligacje komunalne PLN | 16 | – | 5 301 | 4 007 | 9 324 |
| obligacje komunalne walutowe | – | 37 | – | – | 37 |
| obligacje korporacyjne PLN | 102 | 130 | 3 942 | 1 764 | 5 938 |
| obligacje korporacyjne walutowe | 1 | – | 52 | 344 | 397 |
| Kapitałowe papiery wartościowe | 18 | 1 647 | – | – | 1 665 |
| udziały i akcje w innych jednostkach – nienotowane na giełdach | – | 269 | – | – | 269 |
| akcje w innych jednostkach – notowane na giełdach | 13 | 180 | – | – | 193 |
| jednostki uczestnictwa w fundusze inwestycyjne oraz certyfikaty inwestycyjne, prawa do akcji, prawa poboru | 5 | 1 198 | – | – | 1 203 |
| Razem | 235 | 2 848 | 52 558 | 8 473 | 64 114 |
W pozycji obligacje skarbowe PLN i walutowe ujmuje się obligacje Skarbu Państwa Rzeczypospolitej Polskiej. Na 31 grudnia 2018 roku pozycja obligacje skarbowe walutowe obejmuje również obligacje Skarbu Państwa Ukrainy w kwocie 513 milionów PLN.
W kwietniu 2018 roku PKO Bank Polski SA zakończył negocjacje z Bankiem Gospodarstwa Krajowego dotyczące sprzedaży tytułów uczestnictwa w The 2020 European Fund for Energy, Climate Change and Infrastructure (Fundusz Marguerite I) i podpisał umowę sprzedaży. Wyżej wymienione zaangażowanie kapitałowe wykazano jako tytuły uczestnictwa w inwestycji wspólnego inwestowania i klasyfikowano na 31 grudnia 2017 roku jako inwestycyjne papiery wartościowe dostępne do sprzedaży oraz na 1 stycznia 2018 roku jako instrumenty finansowe nieprzeznaczone do obrotu obowiązkowo wyceniane do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat.
| Papiery wartościowe 01.01.2018 |
przeznaczone do obrotu | nieprzeznaczone do obrotu wyceniane do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat | wyceniane do wartości godziwej przez inne dochody całkowite | wyceniane według zamortyzowanego kosztu | Razem |
| Dłużne papiery wartościowe | 405 | 2 646 | 47 223 | 6 180 | 56 454 |
| bony pieniężne NBP | – | – | 4 199 | – | 4 199 |
| obligacje skarbowe PLN | 151 | 1 413 | 33 502 | 1 663 | 36 729 |
| obligacje skarbowe walutowe | 138 | 893 | 238 | 149 | 1 418 |
| obligacje komunalne PLN | 23 | 106 | 4 921 | 2 513 | 7 563 |
| obligacje komunalne walutowe | – | 77 | – | – | 77 |
| obligacje korporacyjne PLN | 92 | 157 | 3 886 | 1 730 | 5 865 |
| obligacje korporacyjne walutowe | 1 | – | 477 | 125 | 603 |
| Kapitałowe papiery wartościowe | 26 | 2 044 | – | – | 2 070 |
| udziały i akcje w innych jednostkach – nienotowane na giełdach | – | 239 | – | – | 239 |
| akcje w innych jednostkach – notowane na giełdach | 19 | 225 | – | – | 244 |
| tytuły uczestnictwa w inwestycji wspólnego inwestowania, jednostki uczestnictwa w fundusze inwestycyjne, certyfikaty inwestycyjne, prawa do akcji, prawa poboru | 7 | 1 580 | – | – | 1 587 |
| Razem | 431 | 4 690 | 47 223 | 6 180 | 58 524 |
W pozycji obligacje skarbowe PLN i walutowe ujmowane są obligacje Skarbu Państwa Rzeczypospolitej Polskiej. Na 1 stycznia 2018 roku pozycja obligacje skarbowe walutowe obejmuje również obligacje Skarbu Państwa Ukrainy w kwocie 384 miliony PLN.
| Papiery wartościowe
31.12.2017 |
przeznaczone do obrotu | instrumenty finansowe przy początkowym ujęciu wyznaczone jako wyceniane do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat | inwestycyjne papiery wartościowe dostępne do sprzedaży | inwestycyjne papiery wartościowe utrzymywane do terminu zapadalności | Razem |
| Dłużne papiery wartościowe | 405 | 6 688 | 43 192 | 1 812 | 52 097 |
| bony pieniężne NBP | – | 4 199 | – | – | 4 199 |
| obligacje skarbowe PLN | 151 | 1 413 | 33 502 | 1 663 | 36 729 |
| obligacje skarbowe walutowe | 138 | 893 | 238 | 149 | 1 418 |
| obligacje komunalne PLN | 23 | 106 | 4 928 | – | 5 057 |
| obligacje komunalne walutowe | – | 77 | – | – | 77 |
| obligacje korporacyjne PLN | 92 | – | 4 045 | – | 4 137 |
| obligacje korporacyjne walutowe | 1 | – | 479 | – | 480 |
| Kapitałowe papiery wartościowe | 26 | 1 469 | 483 | – | 1 978 |
| udziały i akcje w innych jednostkach – nienotowane na giełdach | – | – | 150 | – | 150 |
| akcje w innych jednostkach – notowane na giełdach | 19 | – | 77 | – | 96 |
| jednostki uczestnictwa w fundusze inwestycyjne oraz tytuły uczestnictwa w instytucji wspólnego inwestowania, certyfikaty inwestycyjne, prawa do akcji, prawa poboru | 7 | 1 469 | 256 | – | 1 732 |
| Razem | 431 | 8 157 | 43 675 | 1 812 | 54 075 |
W pozycji obligacje skarbowe PLN i walutowe ujmuje się obligacje Skarbu Państwa Rzeczypospolitej Polskiej. Na 31 grudnia 2017 roku pozycja obligacje skarbowe walutowe obejmuje również obligacje Skarbu Państwa Ukrainy w kwocie 384 miliony PLN.
Informacje w zakresie ekspozycji na ryzyko kredytowe dla papierów wartościowych wycenianych według zamortyzowanego kosztu oraz do wartości godziwej przez inne dochody całkowite zostały opisane dla 2018 roku w nocie 29 „Oczekiwane straty kredytowe” oraz dla 2017 roku w nocie 30 „Odpisy aktualizujące z tytyłu utraty wartości aktywów finansowych (dane porównawcze zgodnie z MSR 39).”
Na 31 grudnia 2018 roku 474 miliony PLN papierów wartościowych klasyfikowano do Fazy 3 (na 1 stycznia 2018 roku 473 miliony PLN). W roku zakończonym 31 grudnia 2018 roku nastąpił transfer pomiędzy Fazą 1 a Fazą 2 w kwocie 59 milionów PLN dotyczący obligacji korporacyjnych w PLN oraz 388 milionów PLN dotyczący obligacji komunalnych w PLN.
| Papiery wartościowe według terminów zapadalności
31.12.2018 |
przeznaczone do obrotu | nieprzeznaczone do obrotu wyceniane do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat | wyceniane do wartości godziwej przez inne dochody całkowite | wyceniane według zamortyzowanego kosztu | Razem |
| bez określonego terminu – kapitałowe papiery wartościowe | 18 | 1 647 | – | – | 1 665 |
| do 1 miesiąca | 4 | – | 4 531 | 19 | 4 554 |
| od 1 miesiąca do 3 miesięcy | – | – | 443 | 136 | 579 |
| od 3 miesięcy do 1 roku | 30 | 362 | 2 972 | 755 | 4 119 |
| od 1 roku do 5 lat | 120 | 682 | 22 300 | 4 109 | 27 211 |
| powyżej 5 lat | 63 | 157 | 22 312 | 3 454 | 25 986 |
| Razem | 235 | 2 848 | 52 558 | 8 473 | 64 114 |
| Papiery wartościowe według terminów zapadalności
31.12.2017 |
przeznaczone do obrotu | instrumenty finansowe przy początkowym ujęciu wyznaczone jako wyceniane do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat | inwestycyjne papiery wartościowe dostępne do sprzedaży | inwestycyjne papiery wartościowe utrzymywane do terminu zapadalności | Razem |
| bez określonego terminu – kapitałowe papiery wartościowe | 26 | 1 469 | 483 | – | 1 978 |
| do 1 miesiąca | 9 | 4 203 | 411 | 95 | 4 718 |
| od 1 miesiąca do 3 miesięcy | 4 | 106 | 5 | 53 | 168 |
| od 3 miesięcy do 1 roku | 48 | 1 222 | 4 323 | 3 | 5 596 |
| od 1 roku do 5 lat | 260 | 1 067 | 23 026 | 557 | 24 910 |
| powyżej 5 lat | 84 | 90 | 15 427 | 1 104 | 16 705 |
| Razem | 431 | 8 157 | 43 675 | 1 812 | 54 075 |
| Papiery wartościowe
31.12.2018 |
wyceniane do wartości godziwej przez inne dochody całkowite | wyceniane według zamortyzowanego kosztu | ||||
| Wartość brutto | Odpisy na oczekiwane straty kredytowe | Wartość netto | Wartość brutto | Odpisy na oczekiwane straty kredytowe | Wartość netto | |
| Dłużne papiery wartościowe | 52 568 | (10) | 52 558 | 8 499 | (26) | 8 473 |
| bony pieniężne NBP | 2 900 | – | 2 900 | – | – | – |
| obligacje skarbowe PLN | 39 970 | – | 39 970 | 2 234 | – | 2 234 |
| obligacje skarbowe walutowe | 393 | – | 393 | 127 | (3) | 124 |
| obligacje komunalne PLN | 5 301 | – | 5 301 | 4 013 | (6) | 4 007 |
| obligacje korporacyjne PLN | 3 952 | (10) | 3 942 | 1 777 | (13) | 1 764 |
| obligacje korporacyjne walutowe | 52 | – | 52 | 348 | (4) | 344 |
| Razem | 52 568 | (10) | 52 558 | 8 499 | (26) | 8 473 |
| Papiery wartościowe
01.01.2018 |
wyceniane do wartości godziwej przez inne dochody całkowite | wyceniane według zamortyzowanego kosztu | ||||
| Wartość brutto | Odpisy na oczekiwane straty kredytowe | Wartość netto | Wartość brutto | Odpisy na oczekiwane straty kredytowe | Wartość netto | |
| Dłużne papiery wartościowe | 47 238 | (15) | 47 223 | 6 194 | (14) | 6 180 |
| bony pieniężne NBP | 4 199 | – | 4 199 | – | – | – |
| obligacje skarbowe PLN | 33 502 | – | 33 502 | 1 663 | – | 1 663 |
| obligacje skarbowe walutowe | 238 | – | 238 | 149 | – | 149 |
| obligacje komunalne PLN | 4 921 | – | 4 921 | 2 516 | (3) | 2 513 |
| obligacje korporacyjne PLN | 3 901 | (15) | 3 886 | 1 741 | (11) | 1 730 |
| obligacje korporacyjne walutowe | 477 | – | 477 | 125 | – | 125 |
| Razem | 47 238 | (15) | 47 223 | 6 194 | (14) | 6 180 |
| Papiery wartościowe
31.12.2017 |
inwestycyjne papiery wartościowe dostępne do sprzedaży | inwestycyjne papiery wartościowe utrzymywane do terminu zapadalności | ||||
| Wartość brutto | Odpisy z tytułu utraty wartości | Wartość netto | Wartość brutto | Odpisy z tytułu utraty wartości | Wartość netto | |
| Dłużne papiery wartościowe | 43 441 | (249) | 43 192 | 1 812 | – | 1 812 |
| obligacje skarbowe PLN | 33 502 | – | 33 502 | 1 663 | – | 1 663 |
| obligacje skarbowe walutowe | 238 | – | 238 | 149 | – | 149 |
| obligacje komunalne PLN | 4 928 | – | 4 928 | – | – | – |
| obligacje korporacyjne PLN | 4 291 | (246) | 4 045 | – | – | – |
| obligacje korporacyjne walutowe | 482 | (3) | 479 | – | – | – |
| Kapitałowe papiery wartościowe | 560 | (77) | 483 | – | – | – |
| udziały i akcje w innych jednostkach – nienotowane na giełdach | 150 | – | 150 | – | – | – |
| udziały i akcje w innych jednostkach – notowane na giełdach | 154 | (77) | 77 | – | – | – |
| jednostki uczestnictwa w fundusze inwestycyjne oraz tytuły uczestnictwa w instytucji wspólnego inwestowania | 256 | – | 256 | – | – | – |
| Razem | 44 001 | (326) | 43 675 | 1 812 | – | 1 812 |
Aktywa finansowe przeklasyfikowane z kategorii wycenianych do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat
Na 31 grudnia 2017 roku Grupa Kapitałowa posiadała w kategorii instrumenty finansowe wyznaczone przy początkowym ujęciu jako wyceniane do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat papiery wartościowe o wartości bilansowej 8 157 milionów PLN. Z tego na 1 stycznia 2018 roku Grupa Kapitałowa dokonała przeklasyfikowania papierów dłużnych – bonów pieniężnych w kwocie 4 199 milionów PLN do kategorii wyceniane do wartości godziwej przez inne dochody całkowite z uwagi na klasyfikację do modelu biznesowego „utrzymywane dla przepływów pieniężnych i na sprzedaż” (przeklasyfikowanie wymagane). Średnia efektywna stopa procentowa bonów pieniężnych na moment przeklasyfikowania wynosiła 1,5348%. Przychody odsetkowe z tytułu dyskonta od bonów pieniężnych ujęte w wyniku finansowym Grupy Kapitałowej za 2018 rok wyniosły 20 milionów PLN.