Oddziaływanie na środowisko

Bezpośredni wpływ na środowisko zależy od sposobu użytkowania ograniczonych zasobów naturalnych. Wszystkie podmioty Grupy Kapitałowej Banku monitorują zużycie takich zasobów oraz angażują się w działania przyczyniające się do zmniejszenia ich konsumpcji. Szereg podmiotów Grupy wykonało audyt efektywności energetycznej (2017 – Bank, 2018 – PKO Leasing SA, PKO Towarzystwo Ubezpieczeń SA, PKO Życie Towarzystwo Ubezpieczeń SA), na podstawie którego określono obszary o największym potencjale energooszczędnym i plany działania, które są obecnie sukcesywnie wdrażane. W rezultacie tych działań, w 2018 roku miał miejsce spadek zużycia wszystkich (z wyjątkiem gazu) nośników energii w Grupie Kapitałowej Banku.

W Banku miał miejsce nieznaczny wzrost zużycia energii elektrycznej. Po raz pierwszy zebrano dane o konsumpcji energii w spółkach. Szacunek jest niepełny i zawiera dane tylko dla 10 podmiotów zależnych, ponieważ pozostałe spółki rozliczają się na podstawie opłaty eksploatacyjnej.

Poza eksploatacją energii elektrycznej wynikającą z pracy biur/placówek, zużycie nośników energii w Grupie Kapitałowej Banku wiąże się z użytkowaniem kotłowni i agregatów prądotwórczych (zużycie głównie przez Bank) i przejazdów własną flotą samochodową.

Oprócz działań racjonalizujących, spadek zużycia oleju opałowego wynikał ze zmniejszenia liczby kotłowni o 11 (10 w Banku i 1 w pozostałych podmiotach) oraz z korzystnych warunków klimatycznych (krótszy sezon grzewczy). Wciąż istnieją dwie kotłownie wykorzystujące węgiel i również one zmniejszyły zużycie surowca. Czynnikiem oddziałującym na wzrost zużycia paliw do kotłowni było uwzględnienie nieruchomości zwindykowanych, których PKO Leasing SA jest właścicielem w ramach umów leasingu, a które zostały przejęte w zarządzanie z powodu rozwiązania umów z Klientami (dane za 2018 rok uwzględniają po raz pierwszy zużycie paliwa do kotłowni).

Flota samochodowa i agregaty wpływają na konsumpcję paliw. Pomimo wzrostu liczby samochodów w Banku i Grupie Kapitałowej Banku (przy spadku ich liczby w pozostałych podmiotach) zarejestrowano spadek zużycia paliw. Jednocześnie następowała zmiana struktury zużycia na rzecz zwiększonej konsumpcji benzyny przy spadku zużycia oleju napędowego (o ponad 30% w Banku), który jest bardziej niekorzystny dla środowiska, z uwagi na wyższe stężenie szkodliwych gazów. Spadek konsumpcji paliw nastąpił, pomimo zwiększenia liczby agregatów o 11 sztuk.

Na potrzeby niniejszego raportu podjęto próbę oszacowania konsumpcji wody przez wszystkie podmioty Grupy Kapitałowej Banku. Wybrane podmioty wchodzące w skład grup kapitałowych ( Centrum Haffnera sp. z o.o., Merkury fiz an, PKO Leasing SA oraz KREDOBANK SA) zużyły 56,2 tys. m3 wody, a pozostałe podmioty rozliczane są na podstawie opłaty eksploatacyjnej. Pozyskanie podobnych danych dla Banku przekracza możliwości tego badania. Bank nie posiada ujęcia wody podziemnej.

Wpływ podmiotu na środowisko zależy od sposobu zarządzania odpadami. W 2018 roku miało miejsce zmniejszenie ilości wytworzonych odpadów innych niż komunalne. Bank powierza zadanie recyclingu lub unieszkodliwienia odpadów innych niż komunalne specjalistycznym firmom. W zakresie odpadów komunalnych selektywna zbiórka była prowadzona w pięciu podmiotach Grupy Kapitałowej Banku. Bank selektywną zbiórkę odpadów prowadzi w części oddziałów.

W Grupie Kapitałowej Centrum Haffnera sp. z o.o. (tj. podmiotach pośrednio zależnych Banku) sukcesywnie prowadzone są działania na rzecz ochrony środowiska polegające na segregacji odpadów (w tym tłuszczowych) i wprowadzenie produktów bio do rurociągów w celu wstępnego rozkładu tłuszczu.

W 2018 roku toczyło się jedno postępowanie administracyjne przeciwko Bankowi wszczęte przez Zachodniopomorski Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w sprawie wymierzenia administracyjnej kary pieniężnej w związku ze złożonym nieterminowo Marszałkowi Województwa Zachodniopomorskiego zbiorczego zestawienia danych o rodzajach i ilości odpadów, o sposobach gospodarowania nimi i instalacjach służących do odzysku i unieszkodliwienia tych odpadów za 2014 rok. Postępowanie zostało zakończone w grudniu 2018 roku wymierzeniem kary administracyjnej w wysokości 500 PLN. W żadnej ze spółek zależnych nie toczyły się postępowania administracyjne związane z naruszeniem przepisów ochrony środowiska i skutkujące nałożeniem kar finansowych.

Podmioty Grupy Kapitałowej Banku mogą wpływać na środowisko w sposób pośredni poprzez efekty współpracy z innymi firmami w łańcuchu dostaw. Umowy z kontrahentami podmiotów Grupy Kapitałowej Banku (w tym Banku) nie zawierają wprost klauzul odnoszącej się do poszanowania środowiska naturalnego. Jednakże zgodnie z zapytaniem ofertowym każdego podmiotu Grupy Kapitałowej Banku, przystępując do postępowania zakupowego dostawcy oświadczają m.in., że „… dbają o środowisko naturalne i jego zasoby, w tym przestrzegają prawa w tym zakresie i mają jasno określone i spisane cele dotyczące minimalizacji negatywnego wpływu na środowisko oraz monitorują postępy w ich realizacji”. Żaden z podmiotów Grupy Kapitałowej Banku nie przeprowadzał u kontrahenta audytu pod względem przestrzegania przepisów ochrony środowiska.

Bank nie posiada formalnej polityki oszczędzania energii lub np. Systemu ISO 50001 w zakresie systemu zarządzania energią, jednakże planuje przeprowadzenie analizy możliwości wprowadzenia w organizacji tego systemu oraz określenie opłacalności jego wprowadzenia. Bank realizuje zadania w kierunku optymalizacji zużycia energii przy jednoczesnej polityce optymalizacji kosztów.

W 2017 roku w Banku wykonano audyt efektywności energetycznej przedsiębiorstwa (zgodnie z ustawą o efektywności energetycznej), na podstawie którego określono obszary o największym potencjale energooszczędnym i plan działania. Dodatkowo, na bieżąco Bank definiuje nowe obszary, w których możliwe jest podjęcie działań związanych z ograniczeniem zużycia mediów energetycznych.

W zakresie energii elektrycznej główne cele tych działań obejmują:

• zakończenie realizacji inwestycji zaplanowanych w latach 2017-2018, obecnie trwająca (planowane zakończenie: II kwartał 2019 roku) modernizacja jednej z największych stacji chłodu w Banku, kolejne analizy możliwości realizacji następnych inwestycji w tym zakresie,
• modernizację oświetlenia – oświetlenie LED wprowadzono do standardu: przygotowywana jest stopniowa wymiana oświetlenia z opraw świetlówkowych na LED-owe w największych nieruchomościach po uwzględnieniu rachunku ekonomicznego oraz trwa sukcesywna wymiana w oddziałach zgodnie z planami modernizacyjnymi,
• analizę i modernizację innych instalacji infrastruktury technicznej obiektów zgodnie z planami modernizacyjnymi,
• bieżącą optymalizację projektową przy modernizacjach i inwestycjach.

W zakresie pozostałych nośników energii (gaz, energia cieplna, olej opałowy i olej napędowy) główne cele tych działań obejmują:

• przygotowanie realizacji zmiany zasilania pieców centralnego ogrzewania z oleju opałowego na gaz – czystsze i tańsze źródło energii cieplnej (w 2018 roku wykonano szczegółową analizę techniczno-finansową dla poszczególnych lokalizacji, wybrano lokalizacje gdzie realizacja jest możliwa i uzasadniona),
• zrealizowanie wystandaryzowania nastaw temperatury ciepłej wody w celu ograniczenia „przegrzewania” ciepłej wody użytkowej,
• przygotowanie planu modernizacji infrastruktury instalacji centralnego ogrzewania obiektów zasilanych energią cieplną od dostawców zewnętrznych, np. przez modernizację wymienników, automatyki sterującej itp. z uwzględnieniem rachunku ekonomicznego,
• inne modernizacje zgodnie z planami modernizacyjnymi dotyczące całej infrastruktury obiektów.

Z racji charakteru działalności biznesowej Banku (duże rozproszenie małych nieruchomości) oraz przyjętej zasady, że działania oszczędnościowe mają mieć też sens ekonomiczny (uwzględniający cykl życia obiektu), optymalizowanie zużycia energii jest procesem, który Bank stara się prowadzić równolegle z innymi procesami np. planowanymi inwestycjami.

Jednym z celów strategicznych Banku na lata 2016-2020 jest uproszczenie i usprawnienie procesów poprzez ograniczenie dokumentacji papierowej. W 2017 roku rozpoczęto realizację projektu SMARTOP dotyczącego cyfryzacji procesów sprzedażowych i obsługowych.

W 2018 roku udostępniono Klientom możliwość składania poprzez bankowość internetową iPKO 28 nowych dyspozycji (dotychczas możliwych do złożenia w placówkach oraz poprzez Contact Center). Klienci skorzystali z tej możliwości ok. 85 tys. razy. Możliwość złożenia wniosku zdalnie wpływa pozytywnie na zadowolenie Klientów oraz powoduje zmniejszenie liczby dokumentów drukowanych w oddziale.

Równolegle prowadzone były prace nad cyfryzacją procesów realizowanych w oddziale. W 2018 roku wdrożona została, w całej sieci oddziałów i agencji, możliwość autoryzacji dyspozycji poprzez SMS w miejsce tradycyjnego podpisu na dokumencie papierowym dla 23 dyspozycji (w tym najczęściej realizowanych wpłat, wypłat i przelewów). Miesiąc po wdrożeniu tej funkcjonalności 26,6% dyspozycji (dla których dostępna jest autoryzacji poprzez SMS) było realizowanych w formule „bez papieru”.

W 2018 roku widoczne były również efekty wdrożonej w listopadzie 2017 roku  zmiany w zakresie zmniejszenia o 50% liczby dokumentów generowanych dla dwóch najczęściej realizowanych transakcji gotówkowych.

W wyniku wszystkich zrealizowanych w Banku działań (w tym w projekcie SMARTOP) w 2018 roku nastąpił spadek zużycia papieru o ponad 20% w porównaniu z 2017 rokiem, co stanowi kontynuację trendu (spadek o 7% w 2017).

Rozszerzona odpowiedzialność środowiskowa Grupy Kapitałowej Banku, w tym Banku zawiera się głównie w polityce finansowania działalności podmiotów gospodarczych i publicznych.

Społeczna odpowiedzialność, w tym odpowiedzialność za środowisko, jest elementem działalności Banku. Bank od lat podejmuje inicjatywy służące dbałości o środowisko. Dotyczy to kilku obszarów działania:

• Bank wraz z pozostałymi podmiotami Grupy Kapitałowej Banku wspiera rozwój gospodarki przez finansowanie inwestycji w nowe technologie, modernizowanie linii technologicznych, energooszczędne przedsięwzięcia.
• Bank wpływa na postawy Klientów uczestnicząc w finansowaniu projektów proekologicznych, w tym budowy spalarni śmieci, oczyszczalni ścieków, systemów wytwarzania energii elektrycznej przy wykorzystaniu nowoczesnych, proekologicznych technologii.
• Od wielu lat Bank aktywnie angażuje się we współpracę z jednostkami samorządu terytorialnego (JST), w tym poprzez finansowanie projektów z zakresu ochrony środowiska, czy modernizacji pro-środowiskowej obiektów użyteczności publicznej.
• Zagadnienia związane z wpływem na środowisko w produktach kredytowych oferowanych przez Bank przedsiębiorstwom są uwzględniane w ocenie przedsiębiorstwa i transakcji. Ocena taka jest przeprowadzana w przypadku wszystkich transakcji związanych z finansowaniem projektów inwestycyjnych.
• W przypadku finansowania specjalistycznego Bank, w ramach oceny przedsięwzięcia inwestycyjnego, analizuje oddziaływanie projektu na środowisko, w tym w szczególności:
  • posiadanie wszystkich pozwoleń administracyjnych w zakresie ochrony środowiska wynikających z obowiązującego prawa (np. decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach, pozwolenie wodnoprawne, pozwolenie na wytwarzanie odpadów, pozwolenie zintegrowane dotyczące instalacji mogących powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości, pozwolenie na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza);
  • uwarunkowania geograficzno-środowiskowe na obszarze oddziaływania przedsięwzięcia (np. lokalizacja przedsięwzięcia, obecność wysypisk odpadów i oczyszczalni ścieków, aspekty ekologiczne i społecznościowe).
• W procesie analizy wycen nieruchomości stanowiących zabezpieczenie swoich wierzytelności Bank zwraca uwagę na to, czy operat szacunkowy zawiera opis czynników środowiskowych mających wpływ na wartość nieruchomości, w tym rodzaj i stopień zanieczyszczenia środowiska, występowanie na nieruchomości lub w jej bezpośrednim sąsiedztwie szkodliwych substancji (np. benzyny, oleju, rozpuszczalników, farb).
• Na etapie realizacji projektów inwestycyjnych Bank monitoruje jej przebieg m.in. z wykorzystaniem niezależnego doradcy technicznego (NDT). W swoich raportach, NDT ocenia spełnienie warunków wszystkich wymaganych pozwoleń, zwłaszcza w zakresie ochrony środowiska.

W procesie zarządzania ryzykiem kredytowym Bank i pozostałe podmioty Grupy Kapitałowej Banku uwzględniają również kwestie środowiskowe. Przykładowo, odpowiednie zapisy dotyczące niefinansowania projektów, które wyrządzają szkodę środowisku naturalnemu, znalazły się w zasadach polityki kredytowej KREDOBANK SA.

Innym przykładem szczególnej troski o kwestie środowiskowe są działania PKO Leasing SA, gdzie w ramach współpracy z IFC i EBOR w 2016 roku wdrożono częściowo politykę, której celem jest ochrona środowiska, zdrowia i bezpieczeństwa pracowników. Polityka społeczno-środowiskowa ma dwa wymiary: (1) odnoszący się do PKO Leasing SA jako przedsiębiorstwa oraz (2) odnoszący się do PKO Leasing SA jako leasingodawcy.

W pierwszym wymiarze PKO Leasing SA jest zobowiązany do prowadzenia działalności własnej w sposób ograniczający ryzyko dla środowiska oraz dla pracowników i społeczeństwa. W drugim wymiarze PKO Leasing SA dokonuje oceny ryzyka środowiskowego i społecznego generowanego przez leasingobiorców oraz wnioskowane podmioty finansowania, a także podejmuje działania ograniczające ww. ryzyka. Spółka jest zobowiązana do utrzymania ekspozycji dla Klientów z tzw. branż wykluczonych (według kryteriów EBOR/IFC) poniżej poziomu 1% portfela¹. W 2019 roku monitoring ryzyka społeczno-środowiskowego zostanie rozszerzony na cały nowy portfel PKO Leasing SA.

W Banku, według stanu na 31 grudnia 2018 roku, udział inwestycji związanych z ochroną środowiska w łącznej wielkości finansowania sektora podmiotów gospodarczych i publicznych (uwzględniającej kredyty i dłużne papiery wartościowe) wyniósł 1,4% (0,9% w 2017). Lista obszarów uwzględnionych we wskaźniku obejmuje:

• wytwarzanie energii ze źródeł odnawialnych,
• odprowadzanie i oczyszczanie ścieków,
• działalność związana ze zbieraniem, przetwarzaniem i unieszkodliwianiem odpadów oraz odzyskiem surowców,
• działalność związana z rekultywacją i pozostała działalność usługowa związana z gospodarką odpadami.

Zaangażowanie Banku w kredytowanie sektora wydobywczego na koniec 2018 roku wyniosło 2,2% (udział w portfelu kredytowym podmiotów gospodarczych i publicznych) i nie zmienia się znacząco od kilku lat (1,9% w 2017 roku i 2,3% w 2016 roku).

¹Zastosowanie tych samych kryteriów dla Banku wskazuje na udział tzw. branż wykluczonych na koniec 2018 roku wynoszący 3,3% wielkości finansowania sektora podmiotów gospodarczych i publicznych

Od grudnia 2009 roku Bank, jako jeden z głównych inwestorów, uczestniczył w przedsięwzięciu o nazwie The 2020 European Fund for Energy, Climate Change and Infrastructure („Fundusz Marguerite I”). Zaangażowanie (zobowiązanie inwestycyjne) Banku wynosiło 100 mln EUR, a udział w kapitale 14%. Fundusz Marguerite I był pierwszym w historii Unii Europejskiej przykładem paneuropejskiego modelu finansowania projektów infrastrukturalnych, zwłaszcza w obszarze infrastruktury drogowej, energetycznej i związanej ze źródłami energii odnawialnej. Przy udziale Funduszu Marguerite I zrealizowano w Polsce projekty infrastrukturalne warte blisko 2 mld PLN oraz przeprowadzono ważne inwestycje na terenie krajów Unii Europejskiej, np.:

• budowę instalacji termicznego przetwarzania odpadów komunalnych w Poznaniu (uznaną za największy projekt zrealizowany dotychczas w Polsce w formule partnerstwa publiczno-prywatnego),
• budowę farm wiatrowych w Kukini i Tychowie,
• budowę terminala lotniczego w Zagrzebiu,
• przejęcie udziałów w spółce Latvia Gas, co pozwoliło oddzielić od aktywów dystrybucyjnych, aktywa przesyłowe gazu kontrolowane wcześniej przez Gazprom i umożliwiło budowę gazociągu transgranicznego.

W 2017 roku nastąpiło pełne wykorzystanie środków funduszu. Po zrealizowaniu zakładanych celów strategicznych Bank podjął decyzję o wycofaniu się z Funduszu Marguerite I i 27 kwietnia 2018 roku zakończył negocjacje z Bankiem Gospodarstwa Krajowego (BGK) w sprawie sprzedaży akcji. Decyzja o sprzedaży akcji wiąże się z zaangażowaniem finansowym BGK w nowopowstały fundusz Marguerite II, z którego będą sfinansowane nowe projekty inwestycyjne.