Zarządzanie ryzykiem

Ryzyko kredytowe jest rozumiane jako ryzyko poniesienia straty w wyniku niewywiązania się Klienta z zobowiązań wobec Grupy Kapitałowej Banku lub jako ryzyko spadku wartości ekonomicznej wierzytelności Grupy Kapitałowej Banku w wyniku pogorszenia się zdolności Klienta do obsługi zobowiązań.

Celem zarządzania ryzykiem kredytowym jest ograniczenie strat na portfelu kredytowym oraz minimalizacja ryzyka wystąpienia ekspozycji kredytowych zagrożonych utratą wartości, przy zachowaniu oczekiwanego poziomu dochodowości i wartości portfela kredytowego.

System zarządzania ryzykiem kredytowym, oprócz podstawowych zasad zarządzania ryzykiem, obejmuje:

• zarządzanie ryzykiem kredytowym na poziomie pojedynczych ekspozycji kredytowych oraz na poziomie portfelowym,
• udział w tworzeniu systemu motywacyjnego ukierunkowanego na przestrzeganie przyjętych w Banku polityk i zasad zarządzania ryzykiem kredytowym.

Identyfikacja ryzyka kredytowego polega na rozpoznaniu aktualnych i potencjalnych źródeł oraz czynników ryzyka kredytowego, które wynikają z bieżącej i planowanej działalności kredytowej Grupy Kapitałowej Banku.

W ramach identyfikacji ryzyka kredytowego określa się ryzyka istotne w działalności Grupy Kapitałowej Banku oraz szacuje się potencjalny wpływ tych ryzyk na działalność Grupy Kapitałowej Banku.

Identyfikacja ryzyka kredytowego odnosi się do:

• istniejących produktów kredytowych oferowanych Klientom Grupy Kapitałowej Banku, procesów realizacji tych produktów, z wykorzystaniem narzędzi informatycznych i baz danych,
• projektowanych produktów kredytowych dla Klientów, przepisów wewnętrznych oraz narzędzi informatycznych i baz danych.

Pomiar, szacowanie i ocena ryzyka kredytowego następuje na poziomie Klienta, pojedynczej transakcji kredytowej i na poziomie portfeli kredytowych Grupy Kapitałowej Banku, z wykorzystaniem metod scoringowych lub ratingowych, które zapewniają jednolitą i obiektywną ocenę wiarygodności Klienta w procesie oceny zdolności kredytowej.

Grupa Kapitałowa Banku rozwija metody oceny ryzyka kredytowego z uwzględnieniem wymagań metody ratingów wewnętrznych (IRB).

W ramach pomiaru lub szacowania ryzyka kredytowego na poziomie portfeli kredytowych przeprowadza się testy warunków skrajnych ryzyka, które wiąże się z walutowymi i złotowymi ekspozycjami kredytowymi.

Pomiar, szacowanie i ocena portfelowego ryzyka kredytowego obejmuje cykliczną ocenę tego ryzyka przy uwzględnieniu całości ekspozycji kredytowych Klientów, a także różnych przekrojów portfela, takich jak grupy Klientów, grupy produktów kredytowych.

W celu określenia poziomu ryzyka kredytowego oraz opłacalności portfeli kredytowych Grupa Kapitałowa Banku wykorzystuje różne metody pomiaru i wyceny ryzyka kredytowego, w tym:

• prawdopodobieństwo niewykonania zobowiązania (probability of default PD),
• stratę z tytułu niewykonania zobowiązania (LGD),
• współczynnik konwersji kredytowej (CCF),
• oczekiwaną stratę kredytową (EL),
• wartość zagrożoną ryzykiem kredytowym (CVaR),
• udział i strukturę ekspozycji kredytowych zagrożonych utratą wartości,
• wskaźnik pokrycia odpisami kredytów z utratą wartości (Coverage Ratio),
• koszt ryzyka kredytowego,
• testy warunków skrajnych.

Proces oceny ryzyka kredytowego w Grupie Kapitałowej Banku uwzględnia wymagania Komisji Nadzoru Finansowego określone w Rekomendacjach KNF.

Grupa Kapitałowa Banku przeprowadza analizy oraz testy warunków skrajnych, które dotyczą wpływu potencjalnych zmian w otoczeniu makroekonomicznym na jakość portfela kredytowego Grupy Kapitałowej Banku, a wyniki prezentuje w raportach dla organów Banku. Powyższe informacje umożliwiają identyfikowanie i podejmowanie działań, które ograniczą negatywne skutki wpływu niekorzystnych sytuacji rynkowych na wynik Grupy Kapitałowej Banku.

Kontrola ryzyka kredytowego polega na określeniu narzędzi do diagnozowania poziomu ryzyka kredytowego, stosowaniu mechanizmów kontroli ryzyka kredytowego do ograniczania poziomu tego ryzyka oraz przestrzeganiu mechanizmów kontrolnych, w ramach zarządzania ryzykiem kredytowym, zarówno w procesach kredytowych, jak i na poziomie portfelowym.

Do zarządzania ryzykiem kredytowym Grupy Kapitałowej Bankustosuje w szczególności:

• strategiczne limity tolerancji na ryzyko kredytowe,
• wewnętrzne limity na ryzyko kredytowe:
  • portfelowe limity na ryzyko kredytowe,
  • limity branżowe,
  • limity kompetencyjne,
• wartości progowe, które warunkują udostępnienie finansowania Klientom indywidualnym i instytucjonalnym,
• minimalne warunki transakcji kredytowej lub kowenanty ryzyka kredytowego określone w zależności od poziomu ryzyka związanego z finansowaniem Klienta w określonej formie.

Prognozowanie i monitorowanie ryzyka kredytowego polega na sporządzaniu prognoz poziomu ryzyka kredytowego oraz monitorowaniu odchyleń realizacji od prognoz lub założonych punktów odniesienia (np. limitów, wartości progowych, planów, pomiarów z poprzedniego okresu, rekomendacji i zaleceń wydanych przez zewnętrzny organ nadzoru i kontroli), a także przeprowadzania testów warunków skrajnych (specyficznych i kompleksowych). Prognozy poziomu ryzyka są weryfikowane (ang. backtesting).

Monitorowanie ryzyka kredytowego odbywa się na poziomie pojedynczych transakcji kredytowych oraz na poziomie portfelowym.

Monitorowanie ryzyka kredytowego na poziomie pojedynczych transakcji kredytowych określają w szczególności przepisy wewnętrzne Grupy Kapitałowej Banku, które dotyczą:

• zasad oceny ryzyka kredytowego Banku związanego z finansowaniem Klientów,
• sposobów i metodyk oceny Klientów,
• identyfikacji grup podmiotów powiązanych,
• oceny zabezpieczeń oraz kontroli inwestycji,
• tworzenia odpisów na oczekiwane straty kredytowe,
• Systemu Wczesnego Ostrzegania,
• czynności operacyjnych w procesie kredytowym.

Monitorowanie ryzyka kredytowego na poziomie portfelowym polega na:

• nadzorowaniu poziomu portfelowego ryzyka kredytowego na podstawie przyjętych narzędzi pomiaru ryzyka kredytowego z uwzględnieniem zidentyfikowanych źródeł ryzyka kredytowego oraz analizy skutków i działań podjętych w ramach zarządzania systemowego,
• rekomendowaniu działań zaradczych w przypadku stwierdzenia podwyższonego poziomu ryzyka kredytowego.

Grupa Kapitałowa Banku w sposób szczególny analizuje portfel walutowych kredytów hipotecznych dla gospodarstw domowych. Grupa Kapitałowa Banku na bieżąco monitoruje jakość tego portfela i analizuje ryzyko pogorszenia się jakości tego portfela. Obecnie jakość portfela pozostaje na akceptowalnym poziomie. Bank uwzględnia ryzyko walutowych kredytów hipotecznych dla gospodarstw domowych w zarządzaniu adekwatnością kapitałową i kapitałem własnym.

Raportowanie o ryzyku kredytowym obejmuje cykliczne informowanie o skali narażenia na ryzykoportfela kredytowego.

W Grupie Kapitałowej Banku sporządzane są miesięczne i kwartalne raporty ryzyka kredytowego. Poza informacją dla Banku, raporty zawierają również informację o poziomie ryzyka kredytowego podmiotów Grupy Kapitałowej Banku, w których zidentyfikowano istotny poziom ryzyka kredytowego (m.in. Grupa Kapitałowa KREDOBANK SA, Grupa Kapitałowa PKO Leasing SA, PKO Bank Hipoteczny SA).

Celem działań zarządczych jest kształtowanie i optymalizacja systemu zarządzania ryzykiem kredytowym oraz poziomu ryzyka kredytowego w Grupie Kapitałowej Banku.

Działania zarządcze w zarządzaniu ryzykiem kredytowym obejmują w szczególności:

• wydawanie przepisów wewnętrznych, które regulują system zarządzania ryzykiem kredytowym w Banku i Grupie Kapitałowej Banku,
• wydawanie zaleceń, wytycznych postępowania, wyjaśnień i interpretacji przepisów wewnętrznych Banku i Grupy Kapitałowej Banku,
• podejmowanie decyzji, które dotyczą akceptowalnego poziomu ryzyka kredytowego, w tym w szczególności decyzji kredytowych,
• opracowywanie i udoskonalanie narzędzi oraz mechanizmów kontroli ryzyka kredytowego, które umożliwiają utrzymanie poziomu ryzyka kredytowego w granicach akceptowanych przez Bank i Grupę Kapitałową Banku,
• opracowywanie i monitorowanie funkcjonowania mechanizmów kontrolnych w zarządzaniu ryzykiem kredytowym,
• opracowywanie i udoskonalanie metod i modeli oceny ryzyka kredytowego,
• rozwijanie i doskonalenie narzędzi informatycznych wykorzystywanych w zarządzaniu ryzykiem kredytowym,
• planowanie działań oraz wydawanie rekomendacji i zaleceń.

Szczególną rolę w ustaleniu warunków transakcji kredytowej stanowi polityka zabezpieczeń. Prowadzona przez Grupę Kapitałową Banku polityka zabezpieczeń ma na celu należyte zabezpieczenie ryzyka kredytowego, na jakie narażona jest Grupa Kapitałowa Banku, w tym przede wszystkim ustanowienie najbardziej płynnych zabezpieczeń. Zabezpieczenie może zostać uznane za płynne, jeśli możliwe jest jego zbycie bez istotnego obniżenia jego ceny i w czasie, który nie naraża Banku na zmianę wartości zabezpieczenia ze względu na właściwą danemu zabezpieczeniu fluktuację cen.

Grupa Kapitałowa Bankudąży do dywersyfikacji zabezpieczeń w zakresie form, jak i przedmiotów zabezpieczenia.  Ustanawianie określonych form zabezpieczeń uzależnione jest od poziomu ryzyka Klienta lub poziomu ryzyka transakcji.

Grupa Kapitałowa Banku ocenia zabezpieczenia pod kątem faktycznej możliwości ich wykorzystania jako ewentualne źródło dochodzenia swoich roszczeń.

Ryzyko stopy procentowej to ryzyko poniesienia straty na pozycjach bilansowych i pozabilansowych Grupy Kapitałowej Banku wrażliwych na zmiany stóp procentowych, w wyniku zmian stóp procentowych na rynku.

Ograniczanie ewentualnych strat z tytułu zmian rynkowych stóp procentowych do akceptowalnego poziomu poprzez odpowiednie kształtowanie struktury pozycji bilansowych i pozabilansowych.

Identyfikacja ryzyka stopy procentowej polega na określaniu aktualnych i potencjalnych jego źródeł oraz na szacowaniu istotności jego potencjalnego wpływu na działalność Banku i Grupy Kapitałowej Banku.

W celu określenia poziomu ryzyka stopy procentowej wykorzystywane są takie miary jak:

• wrażliwość dochodu odsetkowego,
• wrażliwość wartości ekonomicznej,
• wartość zagrożona (VaR),
• testy warunków skrajnych,
• luki przeszacowań.

Kontrola ryzyka stopy procentowej obejmuje ustalanie dostosowanych do skali i złożoności działalności Grupy Kapitałowej Banku limitów i wartości progowych, które dotyczą ryzyka stopy procentowej, w szczególności strategicznego limitu tolerancji na ryzyko stopy procentowej.

W Grupie Kapitałowej Banku regularnie monitoruje się:

• poziom miar ryzyka stopy procentowej,
• stopień wykorzystania strategicznego limitu tolerancji na ryzyko stopy procentowej,
• stopień wykorzystania wewnętrznych limitów i wartości progowych na ryzyko stopy procentowej.

Raporty o ryzyku stopy procentowej opracowywane są w trybie dziennym, tygodniowym, miesięcznym oraz kwartalnym.

Głównymi narzędziami zarządzania ryzykiem stopy procentowej w Grupie Kapitałowej Banku są:

• procedury, które dotyczą zarządzania ryzykiem stopy procentowej,
• limity i wartości progowe na ryzyko stopy procentowej.

W Grupie Kapitałowej Banku zostały ustanowione limity i wartości progowe na ryzyko stopy procentowej, m.in. na wrażliwość dochodu odsetkowego, na wrażliwość wartości ekonomicznej.

Ryzyko walutowe to ryzyko poniesienia straty z tytułu zmian kursów walutowych, generowane przez utrzymywanie otwartych pozycji.

Ograniczanie ewentualnych strat z tytułu zmian kursów walut do akceptowalnego poziomu poprzez odpowiednie kształtowanie struktury walutowej pozycji bilansowych oraz pozabilansowych.

Identyfikacja ryzyka walutowego polega na określeniu aktualnych i potencjalnych jego źródeł oraz na szacowaniu istotności jego potencjalnego wpływu na działalność Banku i Grupy Kapitałowej Banku.

W Grupie Kapitałowej Banku wykorzystywane są następujące miary ryzyka walutowego:

• wartość zagrożona (VaR),
• testy warunków skrajnych.

Kontrola ryzyka walutowego obejmuje ustalanie dostosowanych do skali i złożoności działalności Grupy Kapitałowej Banku limitów i wartości progowych, które dotyczą ryzyka walutowego, w szczególności strategicznego limitu tolerancji na ryzyko walutowe.

W Grupie Kapitałowej Banku regularnie monitoruje się:

• poziom miar ryzyka walutowego,
• stopień wykorzystania strategicznego limitu tolerancji na ryzyko walutowe,
• stopień wykorzystania wewnętrznych limitów i wartości progowych na ryzyko walutowe

Raporty o ryzyku walutowym opracowywane są w trybie dziennym, tygodniowym, miesięcznym oraz kwartalnym.

Głównymi narzędziami zarządzania ryzykiem walutowym w Grupie Kapitałowej Banku są:

• procedury, które dotyczą zarządzania ryzykiem walutowym,
• limity i wartości progowe na ryzyko walutowe,
• określenie dopuszczalnych typów transakcji walutowych oraz stosowanych w tych transakcjach kursów walutowych.

W Grupie Kapitałowej Banku zostały ustanowione limity i wartości progowe na ryzyko walutowe, m.in. na: pozycje walutowe, wartość zagrożoną obliczaną w horyzoncie 10‑dniowym oraz stratę na rynku walutowym.

Ryzyko płynności to ryzyko braku możliwości terminowego wywiązania się z zobowiązań w wyniku braku płynnych środków. Sytuacja braku płynności może wynikać z niewłaściwej struktury bilansu, niedopasowania przepływów pieniężnych, nieotrzymania płatności od kontrahentów, nagłego wycofania środków przez Klientów lub innych wydarzeń na rynku.

Grupa Kapitałowa Banku zarządza również ryzykiem finansowania, które uwzględnia ryzyko utraty posiadanych źródeł finansowania oraz braku możliwości odnowienia wymagalnych środków finansowania lub utraty dostępu do nowych źródeł finansowania.

Zapewnienie, poprzez odpowiednie kształtowanie struktury bilansu oraz zobowiązań pozabilansowych, niezbędnej wysokości środków finansowych koniecznych do wywiązywania się z bieżących i przyszłych (również potencjalnych) zobowiązań z uwzględnieniem charakteru prowadzonej działalności oraz potrzeb, które mogą się pojawić w wyniku zmian otoczenia rynkowego.

Identyfikacja ryzyka płynności polega na określeniu aktualnych i potencjalnych jego źródeł oraz na szacowaniu istotności jego potencjalnego wpływu na działalność Banku i Grupy Kapitałowej Banku.

W Grupie Kapitałowej Banku wykorzystywane są następujące miary ryzyka płynności:

• kontraktowa i urealniona luka płynności,
• rezerwa płynności,
• nadwyżka płynności,
• wskaźnik pokrycia wypływów netto (LCR),
• wskaźnik pokrycia stabilnego finansowania netto (NSFR),
• krajowe wskaźniki nadzorcze M3-M4,
• miary stabilności portfela depozytów i kredytów,
• testy warunków skrajnych (stress-testy płynności).

Kontrola ryzyka płynności obejmuje ustalanie dostosowanych do skali i złożoności działalności Grupy Kapitałowej Banku limitów strategicznych tolerancji na ryzyko płynności, a także innych limitów i wartości progowych, które określają akceptowalny poziom narażenia podmiotów Grupy Kapitałowej Banku na ryzyko płynności krótko-, średnio- i długoterminowej.

Grupa Kapitałowa Banku regularnie monitoruje:

• stopień wykorzystania strategicznych limitów tolerancji na ryzyko płynności,
• stopień wykorzystania europejskich i krajowych nadzorczych norm płynności,
• stopień wykorzystania wewnętrznych limitów i wartości progowych na ryzyko płynności,
• koncentrację źródeł finansowania,
• wskaźniki wczesnego ostrzegania – monitorowanie ich poziomu ma na celu wczesne wykrycie niekorzystnych zjawisk, które mogą mieć negatywny wpływ na sytuację płynnościową Grupy Kapitałowej Banku lub sektora finansowego (których przekroczenie uruchamia płynnościowe plany awaryjne).

W Grupie Kapitałowej Banku dokonuje się również cyklicznych prognoz poziomu ryzyka płynności, które uwzględniają aktualny rozwój działalności. W prognozach poziomu płynności uwzględnia się przede wszystkim poziom kształtowania się wybranych miar ryzyka płynności w warunkach zrealizowania się prognoz bilansu oraz w sytuacji realizacji wybranych scenariuszy stress-testowych.

Raporty o ryzyku płynności opracowywane są w trybie dziennym, tygodniowym, miesięcznym i kwartalnym. Raz w roku opracowywana jest pogłębiona analiza płynności długoterminowej.

Głównymi narzędziami zarządzania ryzykiem płynności w Grupie Kapitałowej Banku są:

• procedury, które dotyczą zarządzania ryzykiem płynności, w tym w szczególności płynnościowe plany awaryjne,
• limity i wartości progowe, które ograniczają ryzyko płynności,
• transakcje depozytowe, lokacyjne, transakcje pochodne, w tym walutowe transakcje strukturalne, oraz transakcje kupna i sprzedaży papierów wartościowych,
• transakcje, które zapewniają długoterminowe finansowanie działalności kredytowej.

Podstawą polityki Grupy Kapitałowej Banku w zakresie płynności jest utrzymywanie odpowiedniego poziomu nadwyżki płynności przez wzrost portfela płynnych papierów wartościowych oraz stabilnych źródeł finansowania (w szczególności stabilnej bazy depozytowej). W ramach zarządzania ryzykiem płynności wykorzystuje się również instrumenty rynku pieniężnego, np. operacje otwartego rynku NBP.

Ryzyko operacyjne to ryzyko powstania straty, która wynika z niedostosowania lub zawodności wewnętrznych procesów, ludzi i systemów lub zdarzeń zewnętrznych. Ryzyko operacyjne uwzględnia ryzyko prawne, a nie obejmuje ryzyka utraty reputacji i ryzyka biznesowego.

Celem zarządzania ryzykiem operacyjnym jest zwiększenie bezpieczeństwa prowadzonej przez Grupę Kapitałową Banku działalności operacyjnej przez udoskonalanie efektywnych, dostosowanych do profilu i skali działalności mechanizmów identyfikacji, oceny, pomiaru, kontroli, monitorowania, ograniczania i raportowania ryzyka operacyjnego.

Dla potrzeb zarządzania ryzykiem operacyjnym Bank gromadzi dane wewnętrzne i zewnętrzne o zdarzeniach operacyjnych oraz przyczynach i skutkach ich powstania, dane o czynnikach otoczenia biznesowego, wyniki samooceny ryzyka operacyjnego, dane o wartości wskaźników ryzyka operacyjnego oraz dane o jakości kontroli wewnętrznej.

Samoocena ryzyka operacyjnego obejmuje identyfikację i ocenę ryzyka operacyjnego dla produktów, procesów i aplikacji informatycznych Banku oraz zmian organizacyjnych i jest przeprowadzana cyklicznie oraz przed wprowadzaniem nowych lub zmienianych produktów, procesów i aplikacji Banku z wykorzystaniem zgromadzonych danych o zdarzeniach operacyjnych oraz informacji pozyskiwanych w trakcie pomiaru, monitorowania, współpracy z podmiotami Grupy Kapitałowej Banku oraz raportowania ryzyka operacyjnego, w tym audytów wewnętrznych oraz audytów bezpieczeństwa.

Pomiar ryzyka operacyjnego obejmuje:

• obliczanie wskaźników ryzyka operacyjnego: KRI (Key Risk Indicators) i RI (Risk Indicators),
• obliczanie wymogu w zakresie funduszy własnych z tytułu ryzyka operacyjnego zgodnie z podejściem AMA (Bank) oraz BIA (oddziały w Niemczech i w Czechach oraz podmioty Grupy Kapitałowej Banku objęte konsolidacją ostrożnościową),
• testy warunków skrajnych,
• obliczanie kapitału wewnętrznego dla Grupy Kapitałowej Banku.

Kontrola ryzyka operacyjnego obejmuje ustalanie dostosowanych do skali i złożoności działalności Banku i Grupy Kapitałowej Banku mechanizmów kontroli ryzyka w postaci limitów ryzyka operacyjnego, w szczególności strategicznych limitów tolerancji na ryzyko operacyjne, limitów strat, wskaźników ryzyka operacyjnego wraz z wartościami progowymi i krytycznymi.

Grupa Kapitałowa Banku regularnie monitoruje:

• stopień wykorzystania strategicznych limitów tolerancji dla Banku, Grupy Kapitałowej Banku oraz limitów strat na ryzyko operacyjne dla Banku,
• zdarzenia operacyjne i ich skutki,
• wyniki samooceny ryzyka operacyjnego,
• wymóg w zakresie funduszy własnych z tytułu ryzyka operacyjnego,
• wyniki testów warunków skrajnych, w tym odwrotnych testów warunków skrajnych,
• wartości wskaźników ryzyka operacyjnego w relacji do wartości progowych i krytycznych,
• poziom ryzyka dla Banku oraz Grupy Kapitałowej Banku, obszarów i narzędzi zarządzania ryzykiem operacyjnym w Banku takich jak samoocena, wskaźniki ryzyka operacyjnego, limity strat,
• skuteczność i terminowość podejmowanych działań zarządczych w ramach redukcji lub transferu ryzyka operacyjnego,
• działania zarządcze związane z występowaniem podwyższonego lub wysokiego poziomu ryzyka operacyjnego oraz ich skuteczność w zakresie obniżenia poziomu ryzyka operacyjnego.

Raportowanie informacji, które dotyczą ryzyka operacyjnego prowadzi się na potrzeby wyższej kadry kierowniczej, Komitetu Ryzyka Operacyjnego, Komitetu Ryzyka, Zarządu oraz Rady Nadzorczej w cyklach miesięcznych i kwartalnych. W cyklach miesięcznych sporządzane są informacje, które dotyczą ryzyka operacyjnego kierowane do Komitetu Ryzyka Operacyjnego, wyższej kadry kierowniczej, komórek organizacyjnych Centrali i specjalistycznych jednostek organizacyjnych odpowiedzialnych za systemowe zarządzanie ryzykiem operacyjnym. Zakres informacji jest zróżnicowany i dostosowany do zakresu odpowiedzialności poszczególnych odbiorców informacji.

Działania zarządcze podejmuje się z inicjatywy Komitetu Ryzyka Operacyjnego lub Zarządu,jednostek i komórek organizacyjnych Banku, które zarządzają ryzykiem operacyjnymlub gdy ryzyko operacyjne przekroczyło poziomy ustalone przez Zarząd lub Komitet Ryzyka Operacyjnego.

W szczególności w przypadku, gdy poziom ryzyka operacyjnego osiągnął stan podwyższony lub wysoki Bank stosuje następujące podejścia i instrumenty zarządzania ryzykiem operacyjnym:

• redukcja ryzyka – łagodzenie wpływu czynników ryzyka lub skutków jego materializacji przez wprowadzenie lub wzmocnienie różnego rodzaju instrumentów zarządzania ryzykiem operacyjnym, takich jak: instrumenty kontrolne, instrumenty zarządzania zasobami ludzkimi, ustalenie lub weryfikacja wartości progowych i krytycznych wskaźników ryzyka operacyjnego, ustalenie lub weryfikacja limitów ryzyka operacyjnego, plany awaryjne,
• transfer ryzyka – przeniesienie odpowiedzialności za pokrycie ewentualnych strat na podmiot zewnętrzny: ubezpieczenia, outsourcing,
• unikanie ryzyka – rezygnacja z działalności, która generuje ryzyko lub wyeliminowanie prawdopodobieństwa wystąpienia czynnika ryzyka.

Ryzyko braku zgodności to ryzyko poniesienia sankcji prawnych, powstania strat finansowych bądź utraty reputacji lub wiarygodności wskutek niezastosowania się Grupy Kapitałowej Banku, pracowników Grupy Kapitałowej Banku lub podmiotów, które działają w jej imieniu do przepisów prawa, przepisów wewnętrznych oraz przyjętych przez Grupę Kapitałową Banku standardów rynkowych.

Ryzyko postępowania to ryzyko powstania szkody po stronie:

• Klienta,
• Grupy Kapitałowej Banku, w tym także jej wiarygodności,
• rynków finansowych, w zakresie ich wiarygodności,

w wyniku niewłaściwego działania (także nieumyślnego) lub zaniechania Grupy Kapitałowej Banku, jej pracowników lub podmiotów powiązanych, w zakresie proponowania nabycia i świadczenia usług finansowych.

• utrwalanie wśród akcjonariuszy, Klientów, pracowników Grupy Kapitałowej Banku, partnerów biznesowych i innych uczestników rynku, wizerunku Grupy Kapitałowej Banku jako instytucji, która działa zgodnie z przepisami prawa i przyjętymi standardami rynkowymi, godnej zaufania, rzetelnej i uczciwej,
• przeciwdziałanie występowaniu strat finansowych lub sankcji prawnych oraz przypadków utraty reputacji, w szczególności wiarygodności, które mogą być konsekwencją naruszenia przepisów prawa, przepisów wewnętrznych Grupy Kapitałowej Banku oraz przyjętych przez Grupę Kapitałową Banku standardów rynkowych,
• przeciwdziałanie występowaniu szkód po stronie Klientów Grupy Kapitałowej Banku, które mogą być konsekwencją niewłaściwego postępowania (także nieumyślnego) oraz zaniechania Grupy Kapitałowej Banku, jej pracowników lub podmiotów powiązanych, w zakresie proponowania nabycia i świadczenia usług finansowych.

Do identyfikacji i oceny ryzyka braku zgodności i ryzyka postępowania wykorzystuje się informacje o przypadkach braku zgodności i przyczynach ich wystąpienia, w tym informacje, które są wynikiem przeprowadzenia audytu wewnętrznego, kontroli wewnętrznej oraz kontroli zewnętrznych.

Identyfikacja i ocena ryzyka braku zgodności i ryzyka postępowania opiera się przede wszystkim na:

• oszacowaniu dotkliwości ewentualnych przypadków braku zgodności,
• wynikach samooceny ryzyka operacyjnego,
• wynikach przeglądu i oceny adekwatności i efektywności mechanizmów kontrolnych,
• informacji o nieprawidłowościach identyfikowanych w ramach systemu kontroli wewnętrznej,
• ocenie występowania dodatkowych czynników ryzyka braku zgodności z przepisami prawa.

Bank przy dokonaniu oceny określa charakter, potencjalną skalę strat i prawdopodobieństwo ich wystąpienia oraz wskazuje w jaki sposób można ograniczyć lub wyeliminować ryzyko braku zgodności. Ocena przeprowadzana jest w formie warsztatów.

Prognozowanie i monitorowanie polega na:

• analizie przypadków braku zgodności i zdarzeń z zakresu ryzyka postępowania w Grupie Kapitałowej Banku i w sektorze bankowym, przyczyn ich wystąpienia i wywołanych skutków,
• ocenie zmian kluczowych przepisów prawa, które wpływają na działalność Grupy Kapitałowej Banku,
• ocenie działań podejmowanych przez Bank i spółki Grupy Kapitałowej Banku w ramach zarządzania ryzykiem braku zgodności,
• ocenie efektywności i adekwatności funkcjonowania mechanizmów kontrolnych związanych z ograniczaniem ryzyka braku zgodności,
• analizie informacji o statusie prowadzonych w Grupie Kapitałowej Banku najistotniejszych pracach dostosowawczych do przepisów prawa, standardów rynkowych przyjętych przez Grupę Kapitałową Banku oraz wystąpień zewnętrznych organów nadzoru i kontroli,
• analizie informacji na temat zdarzeń operacyjnych, incydentów bezpieczeństwa, spraw spornych, w tym sądowych, przeciwko Grupie Kapitałowej Banku, reklamacji i nieprawidłowości powiązanych z ryzykiem postępowania.

Raportowanie ryzyka braku zgodności Grupa Kapitałowa Banku realizuje w formie kwartalnych i rocznych raportów zarządczych przeznaczonych dla Komitetu Ryzyka, Zarządu, Komitetu ds. Ryzyka Rady Nadzorczej, Komitetu Audytu Rady Nadzorczej oraz Rady Nadzorczej, które obejmują w szczególności informacje na temat:

• najistotniejszych czynników, które wpływają na poziom ryzyka braku zgodności,
• wyników identyfikacji i oceny ryzyka braku zgodności,
• zaobserwowanych przypadków braku zgodności,
• najistotniejszych zmian w otoczeniu regulacyjnym Banku,
• wyników testów zgodności.

Zarządzanie ryzykiem obejmuje w szczególności poniższe zagadnienia:

• zapobieganie angażowaniu Grupy Kapitałowej Banku w działalność niezgodną z prawem,
• propagowanie standardów etycznych i monitorowania ich funkcjonowania,
• zarządzanie konfliktami interesów,
• zapobieganie sytuacjom, w których postępowanie pracowników Grupy Kapitałowej Banku w sprawach służbowych sprawiałoby wrażenie interesowności,
• profesjonalne, rzetelne i przejrzyste formułowanie oferty produktowej oraz przekazów reklamowych i marketingowych,
• zapewnienie ochrony informacji,
• niezwłoczne, uczciwe i profesjonalne rozpatrywanie skarg, wniosków i reklamacji Klientów,
• zapobieganie sytuacjom, w których dochodziłoby do zaproponowania nabycia produktu, który nie odpowiada potrzebom Klienta,
• określenie adekwatnego sposobu i formy proponowania nabycia do charakteru oferowanego produktu,
• monitorowanie sprzedaży i rzetelnego wykonywania zawartych z Klientami umów.

Ryzyko biznesowe (strategiczne) to ryzyko nieosiągnięcia założonych celów finansowych, w tym poniesienia strat, które wynikają z niekorzystnych zmian, które zachodzą w otoczeniu biznesowym, podjęcia niekorzystnych decyzji, nieprawidłowego wprowadzenia podjętych decyzji lub braku podjęcia odpowiednich działań, które miałyby być odpowiedzią na zachodzące w otoczeniu biznesowym zmiany.

Utrzymywanie na akceptowalnym poziomie potencjalnych, negatywnych konsekwencji finansowych, które wynikają z niekorzystnych zmian, które zachodzą w otoczeniu biznesowym, z podjęcia niekorzystnych decyzji, nieprawidłowego wprowadzenia podjętych decyzji lub braku podjęcia odpowiednich działań, które miałyby być odpowiedzią na zmiany zachodzące w otoczeniu biznesowym.

Identyfikacja polega na rozpoznaniu i określeniu czynników zarówno aktualnych, jak potencjalnych, które wynikają z bieżącej i planowanej działalności Grupy Kapitałowej Banku i które mogą znacznie wpływać na sytuację finansową Grupy Kapitałowej Banku, powstanie lub zmianę wysokości przychodów i kosztów Grupy Kapitałowej Banku. Identyfikacja ryzyka biznesowego odbywa się poprzez jakościową ocenę ryzyka biznesowego oraz  identyfikację i analizę czynników, które miały wpływ na znaczne odchylenia realizacji przychodów oraz kosztów od ich prognozowanych wartości.

Pomiar ryzyka biznesowego ma na celu określenie skali zagrożeń związanych z występowaniem ryzyka biznesowego przy wykorzystaniu ustalonych miar ryzyka. Pomiar ryzyka biznesowego obejmuje: wyliczenie kapitału wewnętrznego, przeprowadzenie testów warunków skrajnych oraz odwrotnych testów warunków skrajnych.

Celem kontroli ryzyka biznesowego jest dążenie do utrzymania poziomu ryzyka biznesowego na akceptowalnym poziomie. Obejmuje ustalanie i cykliczny przegląd mechanizmów kontroli ryzyka w postaci limitów tolerancji na ryzyko biznesowe, wraz z jego wartościami progowymi i krytycznymi, adekwatnymi do skali i złożoności działalności Grupy Kapitałowej Banku.

Celem prognozowania ryzyka biznesowego jest określenie przewidywanego scenariusza stopnia osiągnięcia przez Grupę Kapitałową Banku planowanych wyników.

Celem monitorowania ryzyka biznesowego jest diagnozowanie obszarów, które wymagają działań zarządczych. Monitorowanie ryzyka biznesowego obejmuje:

• strategiczne limity tolerancji na ryzyko biznesowe,
• wyniki testów warunków skrajnych,
• wyniki odwrotnych testów warunków,
• poziom kapitału wewnętrznego,
• odchylenia realizacji ryzyka biznesowego od prognozy,
• wyniki jakościowej oceny ryzyka biznesowego.

Raportowanie prowadzone jest w okresach kwartalnych. Odbiorcami raportów o poziomie ryzyka biznesowego są Komitet Zarządzania Aktywami i Pasywami, Komitet Ryzyka, Zarząd, Komitet ds. Ryzyka Rady Nadzorczej oraz Rada Nadzorcza.

Działania zarządcze polegają w szczególności na:

• weryfikacji i aktualizacji kwartalnych prognoz finansowych, z uwzględnieniem działań, które zmierzają do ograniczenia poziomu ryzyka biznesowego zgodnie z limitami,
• monitorowaniu poziomu strategicznego limitu tolerancji na ryzyko biznesowe.

Ryzyko utraty reputacji to ryzyko pogorszenia reputacji wśród Klientów, kontrahentów, inwestorów, organów nadzoru i kontroli oraz opinii publicznej, na skutek decyzji biznesowych, zdarzeń operacyjnych, przypadków braku zgodności lub innych zdarzeń.

Ochrona reputacji Grupy Kapitałowej Banku poprzez przeciwdziałanie występowaniu strat reputacyjnych oraz ograniczanie wpływu zdarzeń wizerunkowych na reputację Grupy Kapitałowej Banku.

Identyfikacja ryzyka utraty reputacji obejmuje zjawiska obserwowane w procesach wewnętrznych Grupy Kapitałowej Banku oraz w otoczeniu zewnętrznym, w szczególności zdarzenia wizerunkowe oraz czynniki otoczenia biznesowego, tj. informacje ilościowe i jakościowe, które obejmują w szczególności dane, które opisują Grupę Kapitałową Banku oraz otoczenie zewnętrzne Grupy Kapitałowej Banku, niosące wartość informacyjną o ryzyku utraty reputacji.

Ocena ryzyka utraty reputacji polega na określeniu wpływu zdarzeń wizerunkowych na reputację Grupy Kapitałowej Banku, w szczególności przez określenie dotkliwości strat reputacyjnych spowodowanych tymi zdarzeniami. Ocena straty reputacyjnej uwzględnia wydźwięk, wiarygodność lub opiniotwórczość oraz zasięg ujawnienia zdarzeń wizerunkowych opinii publicznej.

Kontrola i monitorowanie ryzyka utraty reputacji polega na określeniu oraz regularnej ocenie wartości miar ryzyka utraty reputacji, w stosunku do przyjętych wartości granicznych. Na podstawie wartości miar ryzyka utraty reputacji określony jest poziom tego ryzyka.

Raportowanie informacji o ryzyku utraty reputacji dokonywane jest w szczególności w formie półrocznych raportów zarządczych, przeznaczonych dla Komitetu Ryzyka, Zarządu, Komitetu ds. Ryzyka Rady Nadzorczej oraz Rady Nadzorczej. Raporty te zawierają syntetyczną informację w zakresie skali i profilu ponoszonego przez Bank ryzyka (a także przez podmioty Grupy Kapitałowej Banku, w których zidentyfikowano ryzyko utraty reputacji), najbardziej dotkliwych strat reputacyjnych i podjętych działań osłonowych, wykorzystania limitów ryzyka utraty reputacji oraz skuteczności podejmowanych działań zarządczych, a także najistotniejszych źródeł i czynników ryzyka utraty reputacji, które najprawdopodobniej będą wpływać na jego poziom. Ponadto półroczne raporty zarządcze, sporządzane za drugą połowę roku kalendarzowego, zawierają, poza informacjami, o których mowa powyżej, coroczny przegląd adekwatności i skuteczności zarządzania ryzykiem utraty reputacji.

W zależności od aktualnego poziomu ryzyka utraty reputacji podejmowane są działania zarządcze, które mogą obejmować:

• analizę przyczyn wystąpienia danego poziomu ryzyka,
• ocenę skutków zaistnienia takiego poziomu,
• przygotowanie propozycji działań zarządczych, które mają na celu obniżenie poziomu ryzyka utraty reputacji lub uzasadnienie braku konieczności podjęcia tych działań, np. w  przypadku wystąpienia incydentalnych zdarzeń o charakterze nadzwyczajnym.

Ryzyko modeli oznacza ryzyko poniesienia strat w wyniku podejmowania błędnych decyzji biznesowych na podstawie funkcjonujących modeli. W ramach Grupy Kapitałowej Banku ryzyko modeli zarządzane jest zarówno na poziomie danego podmiotu Grupy Kapitałowej Banku (właściciela modelu), jak i na poziomie Banku jako podmiotu dominującego Grupy Kapitałowej Banku.

Ograniczanie ryzyka poniesienia strat w wyniku podejmowania błędnych decyzji biznesowych na podstawie modeli, które funkcjonują w Grupie Kapitałowej Banku poprzez odpowiednio zdefiniowany i realizowany proces zarządzania modelami. Jednym z elementów procesu zarządzania modelami jest objęcie regularną, niezależną walidacją wszystkich modeli istotnych w Grupie Kapitałowej Banku.

Identyfikacja ryzyka modeli polega w szczególności na gromadzeniu informacji o wykorzystywanych, a także planowanych do wdrożenia modelach oraz cyklicznym określaniu istotności modeli.

Ocena ryzyka modeli ma na celu określenie skali zagrożeń związanych z występowaniem ryzyka modeli. Ocena pozwala na ustalenie profilu ryzyka oraz zidentyfikowanie modeli, które generują najwyższe ryzyko i narażają Grupę Kapitałową Banku na potencjalne straty. Oceny dokonuje się na poziomie pojedynczego modelu, a także w ujęciu zagregowanym na poziomie poszczególnych podmiotów Grupy Kapitałowej Banku.

Celem kontroli ryzyka modeli jest utrzymanie zagregowanej oceny ryzyka modeli na poziomie akceptowanym przez Grupę Kapitałową Banku. Kontrola ryzyka modeli polega na określeniu mechanizmów wykorzystywanych do diagnozowania poziomu ryzyka modeli oraz narzędzi ograniczania poziomu tego ryzyka. W ramach narzędzi wykorzystywanych do diagnozowania ryzyka modeli wyróżnia się strategiczny limit tolerancji na ryzyko modeli oraz wartości progowe ryzyka modeli.

Cykliczne monitorowanie ryzyka modeli ma na celu diagnozowanie obszarów, które wymagają działań zarządczych i obejmuje:

• aktualizację poziomu ryzyka modeli,
• ocenę wykorzystania strategicznego limitu tolerancji na ryzyko modeli oraz wartości progowych ryzyka modeli,
• weryfikację statusu wykonania oraz ocenę skuteczności realizacji działań w ramach ograniczania ryzyka modeli.

Wyniki monitorowania ryzyka modeli są cyklicznie prezentowane w raportach skierowanych do Komitetu Ryzyka, Zarządu, Komitetu ds. Ryzyka Rady Nadzorczej oraz Rady Nadzorczej.

Celem podejmowania działań zarządczych jest kształtowanie procesu zarządzania ryzykiem modeli i poziomu tego ryzyka, poprzez ustalanie akceptowalnych poziomów ryzyka oraz podejmowanie decyzji o zastosowaniu narzędzi, które wspierają zarządzanie ryzykiem.

Ryzyko zmian makroekonomicznych to ryzyko pogorszenia sytuacji finansowej Grupy Kapitałowej Banku w wyniku niekorzystnego wpływu zmiany warunków makroekonomicznych.

Celem zarządzania ryzykiem zmian makroekonomicznych jest identyfikacja czynników makroekonomicznych, które mają znaczący wpływ na działalność Grupy Kapitałowej Banku oraz podejmowanie działań, które mają na celu ograniczenie niekorzystnego wpływu potencjalnych zmian sytuacji makroekonomicznej na sytuację finansową Grupy Kapitałowej Banku.

Identyfikacja ryzyka zmian makroekonomicznych polega na określeniu scenariuszy potencjalnych zmian makroekonomicznych oraz określeniu czynników ryzyka, które mają największy wpływ na sytuację finansową Grupy Kapitałowej Banku. Ryzyko zmian makroekonomicznych powstaje w wyniku oddziaływania czynników zależnych (w szczególności struktura bilansu i plany reakcji przygotowywane na potrzeby scenariuszy stresowych) i niezależnych od działań Grupy Kapitałowej Banku (czynniki makroekonomiczne).

Pomiar ryzyka zmian makroekonomicznych ma na celu określenie skali zagrożeń związanych z występowaniem ryzyka zmian makroekonomicznych. Ocena poziomu ryzyka zmian makroekonomicznych dokonywana jest w cyklu rocznym, w oparciu o wyniki cyklicznych kompleksowych testów warunków skrajnych. Poziom ryzyka zmian makroekonomicznych określa się jako umiarkowany, podwyższony lub wysoki.

Celem kontroli ryzyka zmian makroekonomicznych jest dążenie do ograniczenia niekorzystnego wpływu potencjalnych zmian sytuacji makroekonomicznej na sytuację finansową Grupy Kapitałowej Banku.

Kontrola ryzyka zmian makroekonomicznych polega na określeniu dostosowanego do skali działalności Grupy Kapitałowej dopuszczalnego poziomu ryzyka zmian makroekonomicznych i jego wpływu na funkcjonowanie i sytuację finansową Grupy Kapitałowej Banku.

Celem prognozowania ryzyka zmian makroekonomicznych jest określenie przewidywanego wpływu materializacji w przyszłości negatywnego scenariusza na wyniki Banku, w tym na poziom kapitału.

Monitorowanie ryzyka zmian makroekonomicznych polega na analizie sytuacji makroekonomicznej, czynników makroekonomicznych, na które Grupa Kapitałowa Banku jest wrażliwa, poziomu ryzyka zmian makroekonomicznych oraz wyników kompleksowych testów warunków skrajnych.

Raportowanie ryzyka zmian makroekonomicznych realizowane jest w cyklu kwartalnym. Odbiorcami raportów o poziomie ryzyka zmian makroekonomicznych są KZAP, KR, Zarząd, Komitet ds. Ryzyka Rady Nadzorczej oraz Rada Nadzorcza.

Działania zarządcze polegają w szczególności na ustalaniu akceptowalnych poziomów ryzyka oraz podejmowaniu działań, które mają na celu obniżenie poziomu ryzyka w przypadku wystąpienia podwyższonego lub wysokiego poziomu ryzyka zmian makroekonomicznych.